Đức Lêô XIV: Thể thao có thể giúp chúng ta gặp gỡ Thiên Chúa Ba Ngôi: vì nó đòi hỏi một chuyển động từ cái tôi hướng về tha nhân
Bài giảng trong Thánh lễ Chúa Ba Ngôi Chí Thánh và Năm Thánh Thể Thao
*******
Vào ngày Lễ trọng kính Chúa Ba Ngôi, Đức Thánh Cha chủ sự Thánh lễ tại Vương cung thánh đường Thánh Phêrô nhân dịp Năm Thánh Thể Thao, “một phương thế quý báu để đào luyện con người và Kitô giáo,” vì thể thao dạy sự hợp tác và đề cao giá trị cụ thể của việc ở bên nhau. Đức Thánh Cha cũng nhắc đến “cuộc sống giản dị và tươi sáng” của Chân phước Pier Giorgio Frassati, vị thánh bổn mạng của các vận động viên, người sẽ được tuyên thánh vào ngày 7 tháng 9 tới đây, và những lời của Đức Phaolô VI về sự đóng góp của thể thao trong việc khôi phục hòa bình.
Sau đây là bài giảng của Đức Thánh Cha Lêô XIV sau phần công bố Tin mừng:
_______________________________________
BÀI GIẢNG CỦA ĐỨC THÁNH CHA LÊÔ XIV
Vương cung thánh đường Thánh Phêrô
Chúa Nhật, ngày 15 tháng 6 năm 2025
________________________________________
Anh chị em thân mến,
Trong bài đọc thứ nhất, chúng ta đã nghe những lời này: “Đức Chúa đã dựng nên ta như tác phẩm đầu tay của Người, trước mọi công trình của Người từ thời xa xưa nhất… Đã có ta hiện diện khi Người thiết lập cõi trời, … Ta hiện diện bên Người như tay thợ cả. Ngày ngày ta là niềm vui của Người, trước mặt Người, ta không ngớt vui chơi, vui chơi trên mặt đất, ta đùa vui với con cái loài người” (Cn 8:22.27.30-31). Đối với Thánh Augustinô, Chúa Ba Ngôi và sự Khôn ngoan có một mối liên hệ mật thiết với nhau. Sự Khôn ngoan của Thiên Chúa được mạc khải trong Chúa Ba Ngôi Chí Thánh, và sự khôn ngoan luôn dẫn chúng ta đến với chân lý.
Hôm nay, khi chúng ta cử hành lễ trọng kính Chúa Ba Ngôi Chí Thánh, chúng ta cũng đánh dấu mừng Năm Thánh Thể thao. Sự kết hợp giữa Chúa Ba Ngôi và Thể thao này có phần bất thường, tuy nhiên sự đối lập này không phải là không hợp lý. Mọi hoạt động nhân văn tốt đẹp và có giá trị theo một cách nào đó đều phản chiếu vẻ đẹp vô biên của Thiên Chúa, và thể thao chắc chắn là một trong số đó. Bởi vì Thiên Chúa không phải là bất động và khép kín trong chính mình, nhưng là hoạt động, hiệp thông, một mối tương quan năng động giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, mở ra cho nhân loại và thế giới. Các nhà thần học gọi đó là perichoresis: sự sống của Thiên Chúa là một loại “vũ điệu”: một vũ điệu của tình yêu cho nhau.
Sự năng động này của đời sống nội tâm của Thiên Chúa sinh ra sự sống. Chúng ta được tạo dựng bởi một Thiên Chúa, Đấng vui mừng khi ban sự sống cho các thụ tạo của Ngài, Đấng “vui thích” trong thế giới của chúng ta, như lời sách Châm ngôn (x. Cn 8:30-31). Một số giáo phụ thậm chí còn đi xa hơn khi nói về một Deus ludens, một Thiên Chúa “vui chơi” (x. Thánh Salonius thành Genève, In Parabolas Salomonis expositio mystica; Thánh Grêgôriô Nazianzê, Carmina, I, 2, 589). Vì thế, thể thao cũng có thể giúp chúng ta gặp gỡ Thiên Chúa Ba Ngôi, bởi lẽ nó thách đố chúng ta sống tương quan và tương tác với tha nhân, không chỉ bên ngoài mà trước hết là từ trong tâm hồn. Nếu không như vậy, thể thao sẽ chẳng là gì hơn một cuộc tranh tài trống rỗng, nơi cái tôi được thổi phồng.
Tại Ý, khán giả tại các sự kiện thể thao thường cổ vũ các vận động viên bằng tiếng hô to “Dai!” (Cố lên!). Tuy nhiên chữ tiếng Ý này còn mang nghĩa đen là “Hãy cho đi!”. Điều này khiến chúng ta phải suy ngẫm. Thể thao không chỉ là những thành tích thể chất, dù có phi thường đến đâu, mà còn là về việc cho đi bản thân, dấn thân “vào cuộc chơi” vì người khác – vì sự trưởng thành của bản thân, vì người hâm mộ, vì những người thân yêu, huấn luyện viên và đồng đội, vì cộng đồng và thậm chí là vì đối thủ của chúng ta. Trở thành một “người chơi đẹp” còn quan trọng hơn thắng hay bại.
Thánh Gioan Phaolô II – như chúng ta biết, bản thân ngài là một vận động viên – đã nói theo cách này: “Thể thao là niềm vui của cuộc sống, là môn chơi, là lễ hội. Vì thế, thể thao cần được nuôi dưỡng… bằng cách phục hồi tính nhưng không thuần túy của nó, khả năng tạo nên những mối tương quan bạn bè, khích lệ đối thoại và cởi mở với người khác… vượt lên trên những quy luật khắc nghiệt của sản xuất và tiêu thụ cũng như tất cả những cách tiếp cận hoàn toàn thực dụng và khoái lạc đối với cuộc sống” (Bài giảng cho Năm Thánh Thể Thao, ngày 12 tháng 4 năm 1984).
Từ quan điểm ấy, chúng ta hãy suy tư về ba điều cụ thể khiến thể thao ngày nay trở thành phương thức quý giá để rèn luyện các nhân đức nhân bản và Kitô giáo.
Trước hết, trong một xã hội được đánh dấu bằng sự cô đơn, nơi chủ nghĩa cá nhân cực đoan chuyển trọng tâm từ “chúng ta” sang “tôi”, dẫn đến sự suy yếu tinh thần quan tâm chân thành đến người khác, thì thể thao – đặc biệt là thể thao đồng đội – dạy giá trị của sự hợp tác, làm việc chung và chia sẻ. Như chúng ta đã nói, những điều này nằm ở trung tâm đời sống của Thiên Chúa (x. Ga 16:14-15). Do đó, thể thao có thể trở thành một phương tiện quan trọng để hòa giải và gặp gỡ: giữa các dân tộc và trong các cộng đồng, trường học, nơi làm việc và trong gia đình.
Thứ hai, trong một xã hội kỹ thuật số ngày càng phát triển, nơi công nghệ đưa những người xa cách lại gần nhau hơn, nhưng thường lại tạo ra khoảng cách giữa những người ở gần nhau về mặt thể lý, thể thao chứng minh là một phương tiện có giá trị và cụ thể để mọi người đến với hơn, mang lại ý thức lành mạnh hơn về thân xác, không gian, nỗ lực và thời gian thực. Nó chống lại sự cám dỗ trốn chạy vào thế giới ảo, và giúp duy trì mối liên hệ lành mạnh với thiên nhiên và với cuộc sống thực, nơi tình yêu đích thực được trải nghiệm (x. 1 Ga 3:18).
Thứ ba, trong xã hội cạnh tranh của chúng ta, nơi dường như chỉ có những kẻ mạnh, kẻ chiến thắng mới xứng đáng được sống, thể thao cũng dạy chúng ta biết cách thua cuộc. Nó buộc chúng ta, khi học nghệ thuật thua cuộc, phải đối mặt với một trong những sự thật sâu sắc nhất đối với thân phận con người: tính mỏng giòn, những giới hạn và bất toàn của chúng ta. Điều này rất quan trọng, bởi chính qua trải nghiệm về những giới hạn này, chúng ta mới mở lòng ra với niềm hy vọng. Những vận động viên không bao giờ mắc lỗi, không bao giờ thua cuộc, thì không tồn tại. Những người vô địch không phải là những cỗ máy chức năng hoàn hảo, nhưng là những con người thực sự, những người tìm thấy lòng can đảm để đứng dậy sau khi té ngã. Thánh Gioan Phaolô II đã nói rất chí lý khi ngài nói rằng Chúa Giêsu là “vận động viên đích thực của Thiên Chúa”, vì Ngài đã chiến thắng thế gian không bằng sức mạnh, mà bằng sự trung tín của tình yêu (x. Bài giảng Thánh Lễ Năm thánh của các Nam Nữ Vận động viên, 29 tháng 10 năm 2000).
Không phải ngẫu nhiên mà thể thao đóng vai trò quan trọng trong đời sống của nhiều vị thánh thời đại chúng ta, vừa như một kỷ luật cá nhân và là phương tiện loan báo Tin Mừng. Chúng ta có thể nghĩ đến Chân phước Pier Giorgio Frassati, vị thánh bổn mạng của các vận động viên, người sẽ được tuyên thánh vào ngày 7 tháng 9 cuối năm nay. Cuộc đời đơn sơ và trong sáng của ngài nhắc nhở chúng ta rằng: cũng như không ai sinh ra đã là nhà vô địch, thì không ai sinh ra đã là thánh. Chính sự rèn luyện hằng ngày trong tình yêu thương giúp ta tiến gần hơn đến chiến thắng sau cùng (x. Rm 5:3-5), và giúp chúng ta có thể góp phần vào việc xây dựng một thế giới mới.
Thánh Phaolô VI cũng đánh giá cao điều này, hai mươi năm sau khi Thế chiến thứ hai kết thúc, khi ngài nhắc nhở các thành viên của một hiệp hội thể thao Công giáo về vai trò của thể thao trong việc phục hồi hòa bình và niềm hy vọng trong một xã hội bị tàn phá bởi hậu quả của chiến tranh (x. Diễn từ trước các thành viên C.S.I., 20 tháng 3 năm 1965). Ngài nói tiếp: “Nỗ lực của các bạn hướng đến việc hình thành một xã hội mới… với sự tin tưởng rằng thể thao, nhờ những giá trị giáo dục lành mạnh mà nó thúc đẩy, có thể là phương tiện hết sức hữu hiệu để nâng cao tinh thần con người, điều kiện tiên quyết và không thể thiếu cho một xã hội trật tự, hòa bình và xây dựng.”
Các bạn vận động viên thân mến, Giáo Hội trao cho các bạn một sứ mạng cao đẹp: hãy phản chiếu trong mọi hoạt động của mình tình yêu của Thiên Chúa Ba Ngôi, vì ích lợi của chính các bạn và của anh chị em mình. Hãy thi hành sứ mạng ấy với lòng hăng say: với tư cách là vận động viên, là huấn luyện viên, là các hiệp hội và nhóm, và trong gia đình của các bạn. Đức Thánh Cha Phanxicô thường chỉ ra rằng Tin Mừng trình bày Đức Maria như một người luôn năng động, luôn di chuyển, thậm chí là “chạy” (x. Lc 1:39), luôn sẵn sàng như những người mẹ, để lên đường ngay khi có dấu chỉ từ Thiên Chúa để giúp con cái mình (x. Diễn từ trước các thiện nguyện viên của Ngày Giới trẻ Thế giới, 6 tháng 8 năm 2023).
Chúng ta hãy xin Mẹ đồng hành với những cố gắng và nhiệt huyết của chúng ta, và luôn hướng dẫn chúng ta đến với chiến thắng lớn nhất: phần thưởng sự sống đời đời, trên sân chơi nơi các trò chơi không bao giờ chấm dứt và niềm vui của chúng ta sẽ trọn vẹn (x. 1 Cr 9:24-25; 2 Tm 4:7-8).
[Nguồn: exaudi]
[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 16/6 2025]