Thứ Tư, 29 tháng 1, 2020

Sứ điệp Ngày Truyền thông Thế giới lần thứ 54 của Đức Thánh Cha Phanxico

Sứ điệp Ngày Truyền thông Thế giới lần thứ 54 của Đức Thánh Cha Phanxico

Sứ điệp Ngày Truyền thông Thế giới lần thứ 54 của Đức Thánh Cha Phanxico

‘Để ngươi thuật lại cho con cháu ngươi nghe” (Xh 10:2) Sự sống trở thành lịch sử’

24 tháng Một, 2020 11:24

Dưới đây là văn bản (tiếng Anh) của Vatican cung cấp sứ điệp Ngày Truyền thông Thế giới lần thứ 54 của Đức Thánh Cha Phanxico. Năm nay, ngày Truyền thông sẽ được kỷ niệm vào 24 tháng Năm, Lễ Chúa Lên trời

* * *

Để ngươi thuật lại cho con cháu ngươi nghe” (Xh 10:2)

Sự sống trở thành lịch sử

Cha muốn dành trọn Sứ điệp năm nay cho chủ đề kể chuyện, vì cha tin rằng, để không lạc mất phương hướng, chúng ta cần phải đưa sự thật của chính mình lồng ghép trong những câu chuyện tốt đẹp. Những câu chuyện xây dựng, không phải những câu chuyện phá đổ; những câu chuyện giúp chúng ta khám phá lại cội nguồn và sức mạnh cần thiết để cùng nhau tiến lên. Giữa sự hỗn loạn của những tiếng nói và thông điệp xung quanh chúng ta, chúng ta cần một câu chuyện của con người có thể nói về bản thân và về vẻ đẹp xung quanh chúng ta. Một câu chuyện có thể nhìn thế giới của chúng ta và những diễn biến của nó với một cái nhìn dịu dàng. Một câu chuyện có thể kể cho chúng ta biết rằng chúng ta là một phần của tấm thảm sống động và được kết nối với nhau. Một câu chuyện có thể tiết lộ sự đan kết của các dòng mạch liên kết chúng ta với nhau.

1. Những câu chuyện đan kết

Con người là những người kể chuyện. Từ nhỏ chúng ta thèm khát nghe những câu chuyện cũng giống như chúng ta thèm ăn. Những câu chuyện ảnh hưởng đến đời sống chúng ta, cho dù ở dạng truyện cổ tích, tiểu thuyết, phim, những bài hát, tin tức, ngay cả khi chúng ta không nhận ra điều đó. Chúng ta thường quyết định điều gì đúng hay sai dựa trên các nhân vật và câu chuyện mà chúng ta đã thuộc lòng. Những câu chuyện để lại dấu ấn trên chúng ta; chúng định hình những nhận thức và hành vi của chúng ta. Chúng có thể giúp chúng ta hiểu và truyền đạt chúng ta là ai.

Chúng ta không chỉ là những hữu thể cần có quần áo để che phủ sự mong manh của mình (x. St 3: 21); chúng ta cũng cần phải “được mặc” lên mình với những câu chuyện để bảo vệ cuộc sống của chúng ta. Chúng ta không chỉ đan dệt quần áo, nhưng đan kết cả những câu chuyện: thật vậy, khả năng “đan dệt” (tiếng La-tinh texere) của con người không những cho chúng ta chữ vải dệt (textile) nhưng cả chữ văn bản (text). Những câu chuyện của các thời đại khác nhau tất cả đều có một “khung dệt” chung: sợi chỉ đan kết của câu chuyện là “các anh hùng”, trong đó có những anh hùng của đời thường, là những người theo đuổi một ước mơ đối mặt với những hoàn cảnh khó khăn và chiến đấu với cái ác, được thôi thúc bởi một sức mạnh khiến họ trở nên dũng cảm, đó là sức mạnh của tình yêu. Bằng cách đắm mình trong những câu chuyện, chúng ta có thể tìm được các lý do để anh dũng đối mặt với những thách thức của cuộc sống.

Con người là những người kể chuyện vì chúng ta được gắn kết trong một tiến trình phát triển liên tục, khám phá ra bản thân mình và trở nên phong phú trong tấm thảm của mọi ngày của cuộc sống. Tuy nhiên, ngay từ khởi nguyên, câu chuyện của chúng ta đã bị đe dọa: sự ác luồn lách đi vào lịch sử.

2. Không phải tất cả mọi câu chuyện đều là tốt đẹp

“Khi nào ngươi ăn nó … ngươi sẽ trở nên giống Thiên Chúa” (x. St 3:4): cám dỗ của con rắn đưa vào miếng vải dệt của lịch sử một nút thắt rất khó tháo cởi. “Nếu bạn sở hữu, bạn sẽ trở nên, bạn sẽ đạt được …” Đây là thông điệp thì thầm bởi những người ngày nay vẫn sử dụng cách kể chuyện cho mục đích bóc lột. Không biết bao nhiêu câu chuyện được sử dụng để ru ngủ chúng ta, thuyết phục chúng ta rằng để được hạnh phúc chúng ta cần phải tiếp tục chiếm hữu, sở hữu và tiêu thụ. Chúng ta thậm chí không nhận ra rằng chúng ta đã tham lam như thế nào đối với những chuyện ba hoa và đồn thổi, hoặc chúng ta đang ngốn ngấu tiêu thụ không biết bao nhiêu bạo lực và sự lừa dối. Thông thường trên các nền tảng truyền thông, thay vì những câu chuyện mang tính xây dựng nhằm làm vững chắc các mối dây quan hệ xã hội và kết cấu văn hóa, chúng ta lại tìm thấy những câu chuyện mang tính phá hủy và khiêu khích làm hao mòn và phá vỡ những sợi chỉ mong manh gắn kết chúng ta với nhau thành một xã hội. Bằng cách chắp vá những mẩu thông tin không được kiểm chứng, lặp lại các lập luận sáo rỗng và lừa phỉnh, gửi các thông điệp ồn ào và gây căm thù, chúng ta không giúp dệt nên lịch sử loài người, mà thay vào đó là tước mất phẩm giá của họ.

Trong khi những câu chuyện được sử dụng để bóc lột và quyền lực có tuổi thọ ngắn, một câu chuyện tốt đẹp có thể vượt qua giới hạn của không gian và thời gian. Hàng thế kỷ sau, nó vẫn còn hợp thời, vì nó nuôi dưỡng sự sống.

Trong thời đại mà sự xuyên tạc ngày càng tinh vi, đạt đến cấp số nhân (như trong deepfake (ND: Deepfake là thuật ngữ chỉ những video giả, ghép mặt, và chồng hình ảnh hoặc video hiện có lên video nguồn nhờ sự hỗ trợ của phần mềm trí tuệ nhân tạo), chúng ta cần có sự khôn ngoan để có thể chào đón và tạo ra những câu chuyện đẹp, chân thực và tốt lành. Chúng ta cần sự can đảm để từ chối những câu chuyện giả mạo và xấu xa. Chúng ta cần sự kiên nhẫn và phân định để tái khám phá những câu chuyện giúp chúng ta không bị mất dòng mạch giữa những hỗn loạn của ngày nay. Chúng ta cần những câu chuyện cho thấy chúng ta thật sự là ai, chẳng hạn sự anh dũng trong cuộc sống hàng ngày không được kể ra.

3. Câu chuyện của những câu chuyện

Kinh Thánh là một Câu chuyện của những câu chuyện. Không biết bao nhiêu sự kiện, dân tộc và các cá nhân diễn trước mắt chúng ta! Nó cho chúng ta thấy một Thiên Chúa là đấng tạo hóa và là người kể chuyện ngay từ khởi thủy. Thật vậy, Thiên Chúa nói lên những lời của Người và mọi sự liền trở nên như vậy (x. St 1). Là một người kể chuyện, Thiên Chúa làm cho mọi sự từ không hóa có, đỉnh điểm trong công trình sáng tạo ra người nam và người nữ như là những cộng sự đối thoại tự do của Người, là những người xây dựng lịch sử cùng với Người. Trong một đoạn Thánh vịnh, thụ tạo nói với Đấng tạo hóa: “Tạng phủ con chính Ngài đã cấu tạo; dệt tấm hình hài trong dạ mẫu thân con. Tạ ơn Chúa đã dựng nên con cách lạ lùng … Xương cốt con Ngài không lạ lẫm gì, khi con được hình thành trong nơi bí ẩn, được thêu dệt trong lòng đất thẳm sâu” (139:13-15). Chúng ta được sinh ra chưa hoàn hảo, nhưng cần phải liên tục được “đan dệt,” “được đan kết với nhau.” Sự sống trao ban cho chúng ta như một lời mời gọi để tiếp tục đan dệt mầu nhiệm “lạ lùng” là chính chúng ta.

Vì vậy Kinh Thánh là câu chuyện tình yêu vĩ đại giữa Thiên Chúa và nhân loại. Trung tâm của nó là Đức Giê-su, với câu chuyện của riêng Ngài mang đến sự kiện toàn cho tình yêu của Thiên Chúa với chúng ta và tình yêu của chúng ta với Thiên Chúa. Từ nay về sau, trong mọi thế hệ, con người được kêu gọi để tường thuật lại và gắn kết với ký ức những chương quan trọng nhất trong Câu chuyện của những câu chuyện này, những chương truyền tải tốt nhất ý nghĩa của nó.

Tiêu đề của Sứ điệp năm nay được lấy trong Sách Xuất hành, một câu chuyện kinh thánh từ khởi nguyên trong đó Thiên Chúa can thiệp trong lịch sử dân tộc của Người. Khi những người con của Israel than van lên với Ngài, Thiên Chúa lắng nghe và nhớ lại: “Thiên Chúa nhớ lại giao ước của Người với các tổ phụ Áp-ra-ham, I-xa-ác và Gia-cóp. Thiên Chúa đã nhìn thấy con cái Ít-ra-en và Thiên Chúa đã biết” (Xh 2: 24-25). Sự nhớ lại của Thiên Chúa mang đến sự giải phóng khỏi áp bức qua hàng loạt những dấu chỉ và việc lạ. Rồi Thiên Chúa tỏ lộ cho Môi-sê ý nghĩa của tất cả những dấu chỉ này: “và để ngươi thuật lại cho con cháu ngươi nghe ..., và Ta đã thực hiện những dấu lạ nào giữa họ, khiến các ngươi biết Ta đây là Đức Chúa.” (Xh 10:2). Kinh nghiệm Xuất hành dạy chúng ta biết rằng sự hiểu biết về Thiên Chúa được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác chủ yếu bằng cách kể câu chuyện về cách thức Người tiếp tục hiện diện. Thiên Chúa của sự sống giao tiếp với chúng ta thông qua câu chuyện về cuộc sống.

Chúa Giê-su nói về Thiên Chúa không phải bằng những khái niệm trừu tượng, nhưng bằng những dụ ngôn, những câu chuyện ngắn gọn lấy từ cuộc sống hàng ngày. Đến đây, cuộc sống trở thành câu chuyện và sau đó, đối với người nghe, câu chuyện lại trở thành cuộc sống: câu chuyện trở thành một phần cuộc sống của những người lắng nghe nó và nó biến đổi họ.

Các Tin mừng cũng là những câu chuyện, nhưng không phải ngẫu nhiên. Khi những câu chuyện đó kể cho chúng ta về Chúa Giê-su, chúng “mang tính biểu hiện”[1]; chúng làm cho chúng ta trở nên giống với Chúa Giê-su. Tin mừng yêu cầu người đọc chia sẻ trong cùng niềm tin để chia sẻ trong cùng đời sống. Tin mừng của Gioan kể cho chúng ta biết rằng chính người kể chuyện tuyệt mỹ – đó là Ngôi Lời – đã trở thành câu chuyện: “Con Một vốn là Thiên Chúa và là Đấng hằng ở nơi cung lòng Chúa Cha, chính Người đã tỏ cho chúng ta biết” (Ga 1: 18). Động từ nguyên thể, exegésato, có thể dịch là “tỏ lộ” (reveal) và “kể lại” (recount). Chính Thiên Chúa đã đan kết để đi vào nhân loại chúng ta, và cho chúng ta một cách thức mới để đan dệt những câu chuyện của chúng ta.

4. Một câu chuyện được đổi mới

Lịch sử của Đức Ki-tô không phải là di sản của quá khứ; nó là câu chuyện của chúng ta, và luôn luôn hợp thời. Nó cho chúng ta thấy rằng Thiên Chúa quá quan tâm đến nhân loại, đến xác thịt và lịch sử của chúng ta, đến nỗi Người trở thành người phàm, xác thịt và lịch sử. Nó cũng cho chúng ta biết rằng không có câu chuyện nào của con người là không quan trọng và tầm thường. Kể từ khi Thiên Chúa trở thành câu chuyện, mọi câu chuyện của con người, theo một nghĩa nào đó, trở thành một câu chuyện thiêng liêng. Trong lịch sử của mỗi con người, Chúa Cha lại nhìn thấy câu chuyện về Con của Ngài là Đấng đã xuống trần gian. Mỗi câu chuyện của con người có một giá trị bất biến. Do đó, nhân loại xứng đáng có những câu chuyện giá trị tương xứng với nó, xứng đáng với chiều cao vời vợi và hấp dẫn mà Chúa Giê-su đã nâng nó lên.

Thánh Phaolo viết: “Rõ ràng anh em là bức thư của Đức Ki-tô được giao cho chúng tôi chăm sóc, không phải viết bằng mực đen, nhưng bằng Thần Khí của Thiên Chúa hằng sống, không phải ghi trên những tấm bia bằng đá, nhưng trên những tấm bia bằng thịt, tức là lòng người” (2 Cr 3:3). Chúa Thánh Thần, tình yêu của Thiên Chúa, ghi trong lòng chúng ta. Và khi Người viết trong lòng chúng ta, Người thiết lập tính thiện trong chúng ta và liên tục nhắc nhở chúng ta về nó. Thật vậy, “nhắc nhở” (re-mind) có nghĩa là gợi lại trong trí (mind) để “ghi” trong tâm hồn. Bằng quyền năng của Chúa Thánh Thần, mọi câu chuyện, ngay cả câu chuyện bị lãng quên nhất, ngay cả câu chuyện dường như được viết với những dòng nguệch ngoạc nhất, đều có thể được truyền cảm hứng, có thể được tái sinh thành một kiệt tác, và trở thành một phụ lục cho Tin mừng. Như quyển Tự thuật (Confessions) của Thánh Augustine. Như quyển Hành trình của lữ khách (A Pilgrim’s Journey) của Thánh I-nhã. Như quyển Câu chuyện của một linh hồn (The Story of a Soul) của Thánh Teresa Hài đồng Giê-su. Như quyển tiểu thuyết The Betrothed, như tiểu thuyết Anh em nhà Karamazov (The Brothers Karamazov). Và không biết bao nhiêu câu chuyện khác ghi lại sự gặp gỡ giữa sự tự do của Thiên Chúa và sự tự do của con người. Mỗi chúng ta đều biết các câu chuyện khác nhau mang hương vị của Tin mừng làm chứng cho Tình yêu biến đổi cuộc sống. Những câu chuyện này cần phải được chia sẻ, cần được kể lại và đưa vào đời sống trong mọi thời đại, mọi ngôn ngữ, trong mọi phương tiện truyền thông.

5. Một câu chuyện đổi mới chúng ta

Câu chuyện riêng của chúng ta trở thành một phần của mọi câu chuyện vĩ đại. Khi chúng ta đọc Thánh Kinh, những câu chuyện của các thánh, và cũng những văn bản đó đã chiếu tỏa ánh sáng và vẻ đẹp của nó trong tâm hồn con người, Chúa Thánh Thần tự do ghi khắc trong tâm hồn chúng ta, làm sống lại ký ức của chúng ta về tình trạng chúng ta là ai trước mắt Thiên Chúa. Khi chúng ta nhớ lại tình yêu đã tạo thành và giải thoát chúng ta, khi chúng ta biến tình yêu trở thành một phần trong những câu chuyện thường ngày của chúng ta, khi chúng ta đan dệt tấm thảm của mọi ngày với lòng thương xót, là chúng ta đang mở sang một trang khác. Chúng ta không còn bị trói chặt vào những tiếc nuối và nỗi buồn, không bị chìm đắm trong ký ức xấu đè nặng tâm hồn chúng ta; nhưng bằng cách mở lòng ra với người khác, chúng ta mở lòng mình ra trước tầm nhìn của người kể chuyện vĩ đại. Kể cho Thiên Chúa câu chuyện của chúng ta không bao giờ là vô ích: ngay cả khi nội dung của các biến cố giống nhau, thì ý nghĩa và tầm nhìn luôn luôn thay đổi. Kể câu chuyện của chúng ta cho Thiên Chúa là bước vào ánh mắt nhìn đầy yêu thương trắc ẩn của Ngài dành cho chúng ta và cho tha nhân. Chúng ta có thể kể lại cho Ngài những câu chuyện chúng ta sống, mang đến cho Ngài những con người và những hoàn cảnh trong cuộc sống chúng ta. Cùng với Ngài chúng ta có thể tái đan kết lại tấm vải cuộc sống, vá lại những vết rách của nó. Chúng ta, tất cả chúng ta, rất cần phải làm đúng như vậy!

Với cái nhìn của người kể chuyện vĩ đại – là Đấng duy nhất có quan điểm chung cục – chúng ta có thể tiếp cận với những người khác, anh chị em của chúng ta, là những người cùng với chúng ta trở thành vai chính trong câu chuyện của hôm nay. Vì không ai là một người thừa trên sân khấu trần gian, và câu chuyện của mọi người mở ra cho sự thay đổi. Ngay cả khi chúng ta kể ra điều ác, chúng ta có thể học cách để nhường không gian cho ơn cứu chuộc; giữa những điều ác, chúng ta cũng có thể nhận ra hoạt động của điều thiện và tạo không gian cho nó.

Vì vậy, nó không đơn giản là vấn đề kể lại những câu chuyện, hoặc là quảng cáo bản thân, nhưng hơn thế là để nhớ lại chúng ta là ai và là gì trước mặt Thiên Chúa, mang chứng tá của những gì Thần Khí đã ghi trong tâm hồn và tỏ lộ cho mọi người rằng câu chuyện của họ chứa đựng những điều kỳ diệu. Để làm được điều này, chúng ta hãy phó thác cho một người nữ là người đã đan dệt trong dạ mình nhân tính của Thiên Chúa, và như Tin mừng kể cho chúng ta, đan kết những biến cố cuộc đời của ngài. Với Mẹ Maria Đồng trinh “hằng ghi nhớ mọi kỷ niệm ấy, và suy đi nghĩ lại trong lòng” (Lc 2: 19). Chúng ta hãy xin Mẹ trợ giúp, Mẹ là Đấng biết cách tháo cởi những nút thắt cuộc đời bằng sức mạnh yêu thương dịu dàng:

Ôi Mẹ Maria, người nữ và người mẹ, Mẹ đã đan dệt Ngôi Lời Thiên Chúa trong dạ, mẹ đã kể lại những công trình kỳ diệu của Chúa bằng đời sống của Mẹ, hằng ghi nhớ chúng trong lòng và đón lấy những câu chuyện chẳng ai muốn nghe làm câu chuyện của riêng Mẹ. Xin dạy chúng con nhận biết dòng mạch tốt lành xuyên suốt lịch sử. Xin hãy nhìn đến những nút thắt rối tung trong đời sống làm tê liệt ký ức chúng con. Với đôi tay dịu dàng của Mẹ, mọi nút thắt đều được tháo cởi. Người nữ của Thần Khí, người mẹ của niềm tín thác, xin truyền cảm hứng cho chúng con. Giúp chúng con xây dựng những câu chuyện hòa bình, những câu chuyện hướng đến tương lai. Và xin chỉ cho chúng con cùng nhau sống những điều đó.

Roma, Vương cung Thánh đường Thánh Gioan Lateran, 24 tháng Một năm 2020,

Lễ Kính thánh Phanxico de Sales

FRANCISCUS

_________________________

[1] X. Benedict XVI, Tông thư Spe Salvi, 2: “Thông điệp Ki-tô giáo không chỉ là ‘thông tin’ nhưng là ‘biểu hiện’. Nghĩa là: Tin mừng không chỉ là thông tri những điều có thể biết được – nhưng nó khiến mọi điều có thể diễn ra và thay đổi cuộc sống’.

[Văn bản chính: tiếng Ý]

© Copyright – Libreria Editrice Vaticana



[Nguồn: zenit]

[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 24/1/2020]