Đức Lêô XIV: Âm nhạc như một con đường hiệp hành của đức tin và niềm vui
Trong Năm Thánh của các Ca đoàn. Bài giảng Lễ trọng Chúa Giêsu Kitô Vua Vũ trụ: Hát như diễn tả tình yêu và sự hiệp nhất của Giáo hội
*******
Trong bối cảnh Năm Thánh 2025, Quảng trường Thánh Phêrô vào Chúa nhật này, ngày 23 tháng 11, được biến thành một sân khấu mênh mông của lời ca khen và hòa điệu, nơi hơn 60.000 tín hữu, khách hành hương và các ca viên từ khắp nơi trên thế giới quy tụ để cử hành Năm Thánh của các Ca đoàn và Đội Hợp xướng. Đức Thánh Cha Lêô XIV đã chủ sự Thánh lễ nhân Đại lễ Chúa Giêsu Kitô, Vua Vũ trụ, và trong bài giảng, ngài đã gửi gắm một thông điệp rất xúc động đến các nhạc sĩ phụng vụ và ca viên, mời gọi họ xem việc phục vụ của mình như một hành trình hiệp hành đích thực của đức tin, niềm hy vọng và niềm vui được chia sẻ. Buổi cử hành này, gồm cả giờ kinh Truyền tin và cuộc di chuyển trên xe giáo hoàng của Đức Thánh Cha dọc theo Đại lộ Hòa giải (Via della Conciliazione) để chào những người hiện diện, nhấn mạnh vai trò thiết yếu của âm nhạc trong đời sống Giáo hội, như một nhịp cầu nối kết những giọng hát đa dạng trong một giai điệu duy nhất của tình yêu dành cho Thiên Chúa.
Đức Thánh Cha, bắt đầu từ Thánh vịnh đáp ca — “Ta vui sướng trẩy lên đền thánh Chúa” (Tv 122) — đã mời gọi cộng đoàn cùng nhau tiến bước về với Đức Kitô, vị Vua hiền lành và khiêm nhường, Đấng mà ngai vàng là Thập giá và quyền năng được tỏ hiện nơi lòng thương xót của Thiên Chúa. “Vương quốc của Người rạng ngời trên thế giới qua thập giá, nơi Thiên Chúa trị vì từ trên cây gỗ như là Thái tử Hòa bình,” Đức Lêô XIV nhắc lại, đồng thời nhấn mạnh rằng chính tình yêu này là nguồn cảm hứng sâu xa của mọi bài thánh ca phụng vụ. Các ca đoàn, hiện diện trong Thánh lễ này với những giọng hát cất lên trong các bài thánh ca và thánh vịnh, đã được chào đón như những chứng nhân sống động của ân sủng, dâng hiến tài năng của mình “để tôn vinh Thiên Chúa và nâng cao tâm hồn của các tín hữu” (x. Công đồng Vaticanô II, Sacrosanctum Concilium, 120).
Trong phần suy niệm, Đức Thánh Cha gợi lên chiều kích phổ quát của âm nhạc, một món quà từ các nền văn minh vĩ đại nhằm diễn tả “những điều chúng ta mang trong tâm khảm sâu thẳm, mà ngôn từ không phải lúc nào cũng diễn tả được”. Trích dẫn Thánh Augustinô — “Cantare amantis est” (Bài giảng 336, 1) — ngài giải thích rằng “ca hát là thuộc về người đang yêu”, một hành động hợp nhất tâm trí, cảm xúc, thân xác và linh hồn trong việc truyền tải những chân lý lớn lao của cuộc sống. Đối với Dân Chúa, bài ca trở thành “bài ca mới” mà Đức Kitô Phục sinh dâng lên Chúa Cha, làm cho tất cả những ai đã chịu phép Rửa trở thành những chi thể trong cùng một thân thể được Thần Khí tác sinh. Như thế, các ca viên trở thành những “người hát lên ân sủng”, những người con của Giáo hội tìm thấy nơi Chúa Phục sinh nguồn mạch ngợi khen bất tận. Theo nghĩa này, nhạc phụng vụ không đơn thuần là sự trang trí, nhưng là một khí cụ quý giá để phục vụ việc ngợi khen và diễn tả niềm vui trong đời sống mới của Đức Kitô.
Đức Lêô XIV đã mở rộng hình ảnh đầy thi vị ấy sang hành trình của Giáo hội: như những lữ khách mệt mỏi, các tín hữu vừa đi vừa hát, nếm trước niềm vui của cuộc gặp gỡ cuối cùng với Thiên Chúa. “Hãy hát, nhưng hãy tiếp tục hành trình […], hãy thăng tiến trong đức hạnh” (Bài giảng 256, 3), Thánh Augustinô đã khuyên dạy, và Đức Thánh Cha áp dụng lời dạy này vào đời sống của các ca đoàn: “Là thành viên của ca đoàn nghĩa là cùng nhau tiến bước, nắm lấy tay anh chị em mình, giúp họ cùng bước đi với chúng ta và cùng họ cất lên lời ngợi khen Thiên Chúa, an ủi họ trong những khổ đau, và khích lệ họ khi sự mệt mỏi dường như đánh bại họ”. Động lực này phản ánh một Giáo hội đang lên đường, một “thực tại hiệp hành đích thực” chia sẻ ơn gọi ngợi khen trong cuộc lữ hành của tình yêu và niềm hy vọng.
Đi sâu hơn vào sự hiệp nhất, Đức Thánh Cha hướng về Thánh Inhaxiô thành Antiokia, người đã nhìn thấy trong “tình yêu giao hưởng và hòa hợp” của một ca đoàn chính là tiếng nói của Đức Kitô: “Mỗi người trong anh em cũng hãy trở thành một ca đoàn, để trong sự hòa hợp của sự thuận hòa, anh em có thể nhận lấy cung giọng của Thiên Chúa trong sự hiệp nhất” (Gửi tín hữu Êphêsô, 4). Những giọng hát khác nhau hòa quyện trong một giai điệu duy nhất tượng trưng cho Giáo hội, nơi liên kết tất cả mọi người trong tình yêu, dệt nên một “giai điệu du dương” của sự thuận hòa. Các ca đoàn phụng vụ, hoạt động chủ yếu trong cử hành Thánh Thể, đòi hỏi sự chuẩn bị, lòng trung thành và một đời sống thiêng liêng sâu sắc: “Nếu anh chị em cầu nguyện bằng tiếng hát, hãy giúp mọi người cùng cầu nguyện”. Họ cần có tính kỷ luật và tinh thần phục vụ, đặc biệt trong các phụng vụ trọng thể, nhưng luôn luôn trong sự hiệp thông với cộng đoàn, tránh sự phô trương loại trừ sự tham gia tích cực của cộng đoàn.
Như trong bất kỳ gia đình nào — và ca đoàn là một “gia đình nhỏ” được liên kết bởi tình yêu âm nhạc — những căng thẳng và mệt mỏi sẽ nảy sinh, nhưng Đức Thánh Cha xem đó là sự phản chiếu hành trình lịch sử của Giáo hội, đầy dẫy những thử thách và niềm vui đan xen. Ca hát làm cho hành trình này nhẹ nhàng hơn, đem lại sự an ủi và nhiệt huyết. “Vì thế, hãy cam kết biến các ca đoàn của anh chị em ngày càng trở thành một tuyệt phẩm của sự hòa hợp và vẻ đẹp; hãy ngày càng trở nên hình ảnh rạng rỡ của Giáo hội đang ca tụng Chúa,” Đức Lêô XIV thúc giục, đồng thời nhắc lại Huấn quyền của Công đồng để hướng dẫn sự phục vụ của họ. Ngài nói thêm, hãy tỉnh thức, để đời sống thiêng liêng của anh chị em thực sự nâng cao ân sủng phụng vụ, lôi cuốn Dân Chúa tham dự mà không rơi vào thái độ tinh hoa.
Kết thúc bài giảng, Đức Thánh Cha phó thác các ca viên cho Thánh nữ Cêcilia, vị trinh nữ và tử đạo của Roma mà “bài ca tình yêu” của ngài chính là sự hiến dâng trọn vẹn cho Đức Kitô, mang lại cho Giáo hội một chứng tá sáng ngời về đức tin và tình yêu. “Chúng ta hãy tiếp tục cất tiếng hát và một lần nữa hãy lấy lời mời gọi của thánh vịnh làm của riêng mình: ‘Ta vui sướng trẩy lên đền thánh Chúa’,” ngài kết luận, khép lại một buổi cử hành vang vọng như một bài thánh ca ngợi khen lòng thương xót của Vua Vũ trụ.
Toàn văn bài giảng:
NĂM THÁNH CÁC CA ĐOÀN
THÁNH LỄ
BÀI GIẢNG CỦA ĐỨC THÁNH CHA LÊÔ XIV
Quảng trường Thánh Phêrô
Lễ trọng Chúa Giêsu Kitô, Vua Vũ trụ
Chúa nhật, ngày 23 tháng 11 năm 2025
_______________________________________
Anh chị em thân mến,
Trong Thánh vịnh đáp ca, chúng ta đã hát: “Ta vui sướng trẩy lên đền thánh Chúa” (x. Tv 122). Phụng vụ hôm nay mời gọi chúng ta cùng nhau tiến bước trong lời ngợi khen và niềm vui hướng về cuộc gặp gỡ với Chúa Giêsu Kitô, Vua Vũ trụ, vị Quân vương hiền lành và khiêm nhường, Đấng là khởi nguyên và cùng đích của mọi sự. Quyền năng của Người là tình yêu, ngai tòa của Người là Thập giá, và qua Thập giá, Vương quốc của Người rạng ngời trên thế giới. “Từ trên cây gỗ, Người trị vì” (x. Thánh thi Vexilla Regis) như là Thái tử Hòa bình và Vua Công lý, Đấng đã mạc khải cho thế giới lòng thương xót bao la của trái tim Thiên Chúa trong cuộc Khổ nạn. Tình yêu này cũng chính là nguồn cảm hứng và động lực cho tiếng hát của anh chị em.
Anh chị em ca viên và nhạc sĩ thân mến, hôm nay anh chị em cử hành năm thánh của mình và dâng lời tạ ơn Chúa vì đã ban cho anh chị em hồng ân và ân sủng để phục vụ Người bằng cách dâng hiến lời ca tiếng hát và tài năng để tôn vinh Thiên Chúa và nâng cao tâm hồn anh chị em mình (x. Hiến chế về Phụng vụ Thánh Sacrosanctum Concilium, 120). Công việc của anh chị em là lôi cuốn người khác vào việc ngợi khen Thiên Chúa và giúp họ tham dự trọn vẹn hơn vào phụng vụ qua tiếng hát. Hôm nay, anh chị em diễn tả trọn vẹn “iubilum”, là niềm hoan hỷ của mình, tuôn trào từ những con tim tràn ngập niềm vui của ân sủng.
Các nền văn minh vĩ đại đã trao tặng chúng ta món quà âm nhạc để diễn tả những gì chúng ta mang sâu trong tâm khảm, mà ngôn từ không phải lúc nào cũng diễn đạt được. Âm nhạc có thể diễn tả mọi cung bậc cảm xúc và tâm tình nảy sinh trong chúng ta từ mối tương quan sống động với thực tại. Đặc biệt, ca hát là một cách diễn tả tự nhiên và tinh tế của con người: tâm trí, cảm xúc, thân xác và linh hồn cùng hòa quyện để truyền đạt những biến cố trọng đại của cuộc sống. Như Thánh Augustinô nhắc nhở chúng ta: “Cantare amantis est” (x. Bài giảng 336,1), nghĩa là, “ca hát là thuộc về người đang yêu”. Những ai hát không chỉ diễn tả tình yêu, mà còn cả nỗi đau, sự dịu dàng và ước vọng ngự trị trong tâm hồn họ, đồng thời yêu thương những người mà họ gửi gắm bài ca (x. Enarrationes in Psalmos, 72,1).
Đối với Dân Chúa, bài ca diễn tả lời cầu khẩn và ngợi khen. Đó là “bài ca mới” mà Đức Kitô Phục sinh dâng lên Chúa Cha, trong đó tất cả những người đã chịu phép rửa tham dự như một thân thể duy nhất được tác sinh bởi sự sống mới của Thần Khí. Trong Đức Kitô, chúng ta trở thành những người hát lên ân sủng, những người con của Giáo hội tìm thấy nơi Đấng Phục sinh nguồn mạch cho lời ngợi khen của mình. Do đó, nhạc phụng vụ trở thành một khí cụ quý giá mà qua đó chúng ta thực hiện việc phục vụ ngợi khen Thiên Chúa và diễn tả niềm vui của đời sống mới trong Đức Kitô.
Thánh Augustinô một lần nữa khuyên dạy chúng ta vừa hát vừa bước đi, như những lữ khách rã rời tìm thấy trong bài ca hương vị được nếm trải trước của niềm vui mà họ sẽ trải nghiệm khi đến đích. “Hãy hát, nhưng hãy tiếp tục hành trình [...] hãy thăng tiến trong đức hạnh” (Bài giảng 256, 3). Là thành viên của ca đoàn nghĩa là cùng nhau tiến bước, nắm lấy tay anh chị em mình và giúp họ cùng bước đi với chúng ta. Nghĩa là cùng nhau hát lên lời ngợi khen Thiên Chúa, an ủi anh chị em trong cơn đau khổ, khích lệ họ khi họ dường như muốn bỏ cuộc vì mệt mỏi và động viên họ khi những khó khăn dường như lấn át họ. Tiếng hát nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta là một Giáo hội lữ hành, một thực tại hiệp hành đích thực có khả năng chia sẻ với mọi người ơn gọi ngợi khen và niềm vui trên cuộc hành hương của tình yêu và niềm hy vọng này.
Thánh Inhaxiô thành Antiokia cũng dùng những lời lẽ cảm động để diễn tả mối tương quan giữa tiếng hát của ca đoàn và sự hiệp nhất của Giáo hội: “Từ sự hiệp nhất và tình yêu hòa hợp của anh em, hãy hát lên mừng Chúa Giêsu Kitô. Và mỗi người trong anh em hãy trở thành một ca đoàn, sao cho khi đã hài hòa trong bản hòa âm của mình và khi cùng nhau cất lên bài ca của Thiên Chúa, anh em có thể cất lên một tiếng hát dâng lên Chúa Cha qua Đức Giêsu Kitô, để Người nghe thấy anh em và nhận ra anh em qua những việc lành” (Thánh Inhaxiô thành Antiokia, Ad Ephesios, IV). Thật vậy, những giọng hát đa dạng của một ca đoàn hòa quyện với nhau, viết nên một bài ca ngợi khen duy nhất, là biểu tượng sáng ngời của Giáo hội, nơi hiệp nhất mọi người trong tình yêu thành một giai điệu du dương.
Anh chị em thuộc về những ca đoàn thực thi thừa tác vụ chủ yếu trong bối cảnh phụng vụ. Thừa tác vụ của anh chị em là một thừa tác vụ đích thực đòi hỏi sự chuẩn bị, cam kết, sự hiểu biết lẫn nhau và trên hết là một đời sống thiêng liêng sâu sắc, để khi anh chị em hát, anh chị em cầu nguyện và đồng thời giúp mọi người cùng cầu nguyện. Thừa tác vụ này đòi hỏi tính kỷ luật và tinh thần phục vụ, đặc biệt khi chuẩn bị cho phụng vụ trọng thể hay một sự kiện quan trọng trong cộng đoàn của anh chị em. Ca đoàn là một gia đình nhỏ gồm những cá nhân được hiệp nhất bởi tình yêu âm nhạc và sự phục vụ mà họ dâng hiến. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng cộng đoàn mới là gia đình lớn của anh chị em. Anh chị em không đứng trên sân khấu, mà là một phần của cộng đoàn đó, nỗ lực giúp cộng đoàn lớn lên trong sự hiệp nhất bằng việc truyền cảm hứng và lôi cuốn các thành viên. Như trong mọi gia đình, những căng thẳng hay hiểu lầm nhỏ có thể nảy sinh. Những điều này là bình thường khi cùng nhau làm việc và phấn đấu đạt đến một mục tiêu. Chúng ta có thể nói ở một mức độ nào đó rằng ca đoàn là biểu tượng của Giáo hội, đang nỗ lực tiến tới mục tiêu, bước đi xuyên suốt lịch sử để ngợi khen Thiên Chúa. Ngay cả khi hành trình này đầy dẫy khó khăn và thử thách, và những khoảnh khắc vui tươi nhường chỗ cho những lúc chông gai hơn, thì việc ca hát làm cho hành trình nhẹ nhàng hơn, mang lại sự xoa dịu và an ủi.
Vì vậy, hãy nỗ lực làm cho các ca đoàn của anh chị em ngày càng hài hòa và tươi đẹp, và trở thành một hình ảnh rạng rỡ hơn của Giáo hội đang ngợi khen Chúa. Hãy học hỏi kỹ lưỡng Giáo huấn của Giáo Hội. Các văn kiện công đồng đề ra những quy tắc để anh chị em thi hành việc phục vụ cách tốt đẹp nhất. Trên hết, hãy nhiệt tâm thúc đẩy sự tham gia của Dân Chúa, không nhượng bộ trước cám dỗ muốn phô trương là điều ngăn cản toàn thể cộng đoàn phụng vụ tham gia tích cực vào lời ca tiếng hát. Trong việc này, hãy là một dấu chỉ hùng hồn cho lời cầu nguyện của Giáo hội, diễn tả tình yêu của Giáo hội dành cho Thiên Chúa qua vẻ đẹp của âm nhạc. Hãy chăm lo để đời sống thiêng liêng của anh chị em luôn xứng hợp với việc phục vụ mà anh chị em thực hiện, để thừa tác vụ của anh chị em có thể diễn tả ân sủng của phụng vụ một cách đích thực.
Tôi phó thác tất cả anh chị em dưới sự che chở của Thánh Cêcilia, trinh nữ và tử đạo đã cất lên bài ca tình yêu đẹp nhất qua cuộc đời của ngài tại Rôma này, hiến dâng trọn vẹn cho Đức Kitô, và dâng cho Giáo hội một tấm gương sáng ngời về đức tin và tình yêu. Chúng ta hãy tiếp tục hát lên và một lần nữa hãy lấy lời mời gọi của thánh vịnh làm của riêng mình: “Ta vui sướng trẩy lên đền thánh Chúa.”
[Nguồn: exaudi]
[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 24/11/2025]
