Chuyên gia đại học cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo không phải là một vị thần toàn năng

Chuyên gia đại học cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo không phải là một vị thần toàn năng

Credit: LookerStudio/Shutterstock

Nicolás de Cárdenas

12 tháng 11, 2025 / 06:00 am

Bà Ana Lazcano, Giám đốc Viện Đại học về Trí tuệ Nhân tạo (AI) tại Đại học Francisco de Vitoria ở Tây Ban Nha, cảnh báo rằng AI không phải là một vị thần toàn năng và cần phải “đặt nền tảng cho tư duy phản biện” về công nghệ này.

Trong cuộc trò chuyện với ACI Prensa, đối tác tin tức tiếng Tây Ban Nha của CNA, bà Lazcano giải thích rằng Viện mới được thành lập mà bà điều hành hướng đến việc cung cấp một tầm nhìn thống nhất về AI: “Đây là một lĩnh vực đổ đến như một cơn sóng thần, một ngành khoa học liên ngành đang cuốn chúng ta đi trong mọi lĩnh vực, và chúng ta cần một hướng tiếp cận thống nhất; chúng ta phải cùng nhau xây dựng sức mạnh chung.”

Đối với bà Lazcano, người cũng đang điều hành các chương trình cao học của đại học về phân tích kinh doanh, trí tuệ nhân tạo và học máy (machine learning), và AI tạo sinh (generative AI) cho doanh nghiệp, thì tầm nhìn thống nhất này là “rất cần thiết, bởi vì nhiều vấn đề đạo đức cũng được đặt ra trong đó. Chúng ta đang sử dụng trí tuệ nhân tạo như thế nào? Mục tiêu là gì? Thay thế chúng ta, hay bổ trợ cho chúng ta? Tầm nhìn càng được điều chỉnh phù hợp với sứ mạng của đại học, thì lợi ích chúng ta thu được sẽ càng lớn.”

Viện Đại học về Trí tuệ Nhân tạo mới được tích hợp vào trường cả về mặt tổ chức lẫn tính chất đa ngành của các cộng tác viên: các nhà triết học, nhân học, các nhà giáo dục, kỹ sư, nhà tâm lý học và những chuyên gia khác.

Bà Lazcano giải thích: “Có đại diện từ tất cả các khoa và bộ môn trong trường, cho phép mỗi người đóng góp góc nhìn riêng từ lĩnh vực của họ, chia sẻ nó và tìm ra những điểm chung.”

Bà khẳng định, phương pháp tiếp cận được đề xuất đối với trí tuệ nhân tạo từ quan điểm Công giáo, chính là quan điểm của Đức Thánh Cha Lêô XIV: “Không sợ nó, hãy hiểu nó, tiếp cận nó với sự thận trọng cao độ.”

Sự thận trọng này xuất phát từ thực tế rằng “chúng ta không thể gán cho nó những phẩm chất và đặc tính mà nó không sở hữu: Trí tuệ nhân tạo không phải là toàn năng. Nếu chúng ta đặt công nghệ này vào đúng vị trí của nó – và điều chúng ta đang làm là ưu tiên tri thức nhân loại, sự khôn ngoan của con người, và nhất là điều khiến chúng ta khác biệt với nó – thì lúc đó chúng ta mới có thể tận dụng tối đa nó.”

Bà nhấn mạnh: “Khi chúng ta đối xử với trí tuệ nhân tạo như một vị thần, là chúng ta đã sai lầm; nó hoàn toàn không phải như vậy, nó là một sự bổ trợ.”

Đóng góp cho ích chung

Viện mới này đặt mục tiêu hoạt động trên bốn trụ cột chính: đào tạo, nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ, cũng như việc phổ biến nhằm mục đích đóng góp cho ích chung.

Bà Lazcano chia sẻ rằng viện hy vọng cung cấp cho xã hội “những sinh viên được đào tạo và chuẩn bị tốt,” không chỉ về mặt kỹ thuật, mà trên hết, “cho những thách đố luân lý mà trí tuệ nhân tạo đặt ra” cũng như kiến thức được tạo ra thông qua nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn của nó.

Về mặt phổ biến, bà Lazcano lưu ý rằng “cần phải đặt nền tảng cho tư duy phản biện. Người ta nói quá nhiều về trí tuệ nhân tạo, và thật đáng tiếc, vì có quá nhiều tiếng nói, nên có quá nhiều nhiễu loạn. Chúng tôi muốn những gì mình tạo ra thực sự là những đóng góp; là những nội dung chất lượng hữu ích cho mọi người.”

Tác động đến thế giới đại học

Bà Lazcano cho biết, trí tuệ nhân tạo cũng đã tác động đến lĩnh vực đại học, đặt ra một thách thức đáng kể đối với “cách chúng tôi giảng dạy, học tập, và đánh giá.”

Bà nói rằng các đại học nên cung cấp sự đào tạo và dịch vụ công nghệ cho các giáo sư, các sinh viên và nhà nghiên cứu bởi vì “khi bạn hiểu rõ các công cụ bạn có trong tay, bạn có thể vận dụng chúng hiệu quả hơn.”

Tuy nhiên, bà thừa nhận rằng “có sự kháng cự đối với thay đổi,” vì vậy nhà trường hy vọng thực hiện “một mô hình hỗ trợ công nghệ trong đó chúng tôi giải thích rằng đây là một cuộc cách mạng nhỏ nhưng đáng kể; rằng chúng ta phải bắt kịp làn sóng, và trên hết, tận dụng khả năng của nó, thay vì sợ hãi hoặc có cái nhìn tiêu cực.”

Một trong những thách thức lớn nhất là AI “đang mở ra một khoảng cách công nghệ ngoạn mục giữa giảng viên và sinh viên” trong đó sinh viên lại tiến bộ hơn. “Các bài làm bằng văn bản không còn nhiều ý nghĩa nữa. Tôi không thể biết liệu một sinh viên có tự làm bài đó hay không,” chuyên gia này chỉ ra, mặc dù vậy, bà vẫn có một cái nhìn đầy hy vọng về vấn đề này.

Bà nói: “Tôi có suy nghĩ rằng điều này đang đưa chúng ta trở lại một khái niệm nguyên thủy của đại học, tranh luận, đối thoại; đến việc đặt sinh viên vào trung tâm và hỗ trợ họ trong tiến trình học tập đó.

Nó sẽ thay đổi hoàn toàn những quy tắc giáo dục, nhưng tôi nghĩ là theo chiều hướng tốt hơn. Một khi chúng ta đạt được sự ổn định một chút, chúng ta sẽ có thể quay lại những môn học nền tảng và làm cho tư duy phản biện trở nên phổ biến trở lại, thay vì trí tuệ nhân tạo.”

[Nguồn: catholicnewsagency]

[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 13/11/2025]

Quyển sách mới kể lại những giai thoại trong cuộc đời của Đức Thánh Cha Lêô XIV, trong đó có cả ngày ngài bị báo tin đã tử vong

Quyển sách mới kể lại những giai thoại trong cuộc đời của Đức Thánh Cha Lêô XIV, trong đó có cả ngày ngài bị báo tin đã tử vong

Ông Lovera vẫn còn nhớ như in lần đầu tiên ông gặp vị Giáo hoàng tương lai vào năm 1991 tại Colombia.

Ông Armando Lovera tặng Đức Thánh Cha Lêô XIV quyển sách “Từ Cha Robert đến Đức Giáo hoàng Lêô.” Ảnh: Armando Lovera / Armando Lovera)

Victoria Cardiel/CNA

10 tháng Mười Một, 2025

Giọng nói của ông biểu lộ trên hết là lòng tri ân sâu sắc đối với người bạn của mình, Đức Thánh Cha Lêô XIV. Chính từ tình bạn được hun đúc hơn ba thập niên này đã ra đời cuốn sách bằng tiếng Tây Ban Nha mang tựa đề From Robert to Leo, do Nhà xuất bản Mensajero ấn hành. Trong tác phẩm này, ông Armando Lovera, nguyên quán Iquitos, Peru, kể lại nhiều giai thoại ít được biết đến về cuộc đời của vị Giáo hoàng đương nhiệm, chẳng hạn như ngày mà nhiều giáo dân ở Trujillo, Peru, tưởng rằng Linh mục Robert Prevost đã qua đời.

Ông Lovera giải thích trong một cuộc phỏng vấn với ACI Prensa, đối tác tin tức tiếng Tây Ban Nha của CNA: “Thực ra, đó là một thanh niên, một tu sinh Dòng Augustino đầy triển vọng, đã tử nạn trong một vụ tai nạn xe buýt khi đang trên đường về Lima đón năm mới”.

Cha mẹ của người thanh niên này, đến từ một vùng nông thôn phía bắc Trujillo, không có điều kiện để đưa thi thể con trai họ về và đã nhờ “Cha Roberto” giúp đưa thi thể về làng của họ.

Ông Armando Lovera và Cha Robert Prevost tại Iquitos, Peru. Ảnh: Armando Lovera

Tác giả kể lại, “Ngài đã lái xe đi về hơn 2.000 kilômét [1.240 dặm] để giúp họ”. Nhưng khi làm các thủ tục [để đưa thi thể về], ông nói tiếp, “họ đã ghi nhầm tên ngài và đưa ngài vào danh sách các nạn nhân,” danh sách này sau đó đã được công bố trên một tờ báo địa phương ở Trujillo.

“Khi biết tin, đặc biệt là những người nghèo nhất trong giáo xứ, họ đã đến nhà Dòng Augustinô trong nước mắt, tay cầm tờ báo, để chia buồn,” ông Lovera thuật lại. Nhưng trước sự ngạc nhiên của họ, chính Linh mục Prevost ra mở cửa.

Ông nói, “Điều gây ấn tượng sâu sắc nhất đối với tôi trong câu chuyện này là sự sẵn sàng mà ngài luôn thể hiện với bạn bè, và mặt khác, là lòng quý mến của mọi người.”

Ông Lovera còn nhớ rõ lần đầu tiên ông gặp vị Giáo hoàng tương lai vào năm 1991 ở Colombia. Tác giả kể, “Thời điểm đó, trong giáo xứ của tôi, giới trẻ khá ồn ào và tùy tiện, và khi nghe nói ngài là một chuyên gia giáo luật, tôi nghĩ, ‘Chắc lại là một quý ông rất nghiêm nghị, khắt khe đây.’ Nhưng ngay khi ngài giới thiệu và chúng tôi trò chuyện, ngài đã xua tan mọi e dè của chúng tôi. Những định kiến tan biến ngay lập tức bởi vì ngài là một người vô cùng dễ gần”.

Cha Robert Prevost và Armando Lovera tại Trujillo, Peru, nơi vị Giáo hoàng tương lai Lêô XIV từng làm cha sở trong thập niên 1990. Ảnh: Armando Lovera

Năm sau, 1992, ông Lovera đến nhà đào tạo Dòng Augustinô ở Trujillo, dưới sự hướng dẫn của Linh mục Prevost. Suốt bảy năm, họ cùng chia sẻ đời sống cộng đoàn và các kinh nghiệm mục vụ, từ đó hình thành một tình bạn sâu sắc vượt qua thử thách của thời gian và khoảng cách.

Ông Lovera hồi tưởng, “Tôi nhận thấy nơi ngài một sự ấm áp đến kinh ngạc. Kể từ ngày đó, ngài chỉ đơn giản là Roberto, hoặc Cha Roberto”.

Cha Prevost làm cha sở giáo xứ Đức Mẹ Monserrate ở Trujillo từ năm 1992 đến năm 1998. Ông Lovera nhớ rõ cộng đoàn trong những ngày đầu: “Vợ tôi là người thuộc giáo xứ đó. Chúng tôi chứng kiến [việc xây dựng] khi nó vẫn còn là một bãi cát, và vào các ngày Chúa nhật, chúng tôi phải mang theo ghế đến tham dự Thánh Lễ, với một bàn thờ rất đơn sơ.”

Với sự có mặt của các nhóm nổi dậy có vũ trang trong những khu vực nơi Cha Prevost và các nhà truyền giáo khác thi hành sứ vụ vào những năm 1990, ông Lovera kể lại, “họ được khuyên nên rời đi, nhưng ngài và cộng đoàn của ngài đã quyết định ở lại. Và chứng tá đó đã đánh động sâu sắc đến tôi. Tôi cảm động trước lòng can đảm, ý thức sứ vụ của ngài. Hơn nữa, ngài còn là một nhà toán học. Và tôi thì yêu toán học. Điều đó cũng gắn kết chúng tôi hơn nữa.”

Tình bạn giữa hai người cũng phát triển nhờ âm nhạc, một niềm đam mê chung. Ông nhớ lại, “Cha Roberto rất yêu âm nhạc. Chúng tôi cùng bắt đầu hát nhạc Peru, cũng như các bài thánh ca của Dòng Augustinô. Ngài có giọng hát rất hay và thích hát cùng mọi người”.

Bà Mildred, thân mẫu của Đức Giáo hoàng, là một giọng contralto (giọng nữ trầm) nổi tiếng tại Chicago

Khuynh hướng âm nhạc của Đức Giáo hoàng có nguồn cội sâu xa. Như ông Lovera kể lại trong sách, thân mẫu của ngài Prevost, bà Mildred, là người chơi đàn organ và là một giọng nữ trầm (âm vực nữ thấp nhất) nổi tiếng ở Chicago, từng tham gia Liên hoan Âm nhạc Chicagoland năm 1941. Bà cũng hát bài “Ave Maria” với lòng sùng kính trong các Thánh Lễ Chúa nhật.

Ông Lovera kể rằng, nhiều năm sau, cây đàn organ điện của bà Mildred đã được đưa đến nhà đào tạo Dòng Augustinô do Cha Prevost thành lập ở Trujillo. Khi nghe điều đó “tôi rất ấn tượng. Có điều gì đó từ thân mẫu ngài, từ đức tin của bà, vẫn tiếp tục vang vọng ở đó. Tựa như lời cầu nguyện của bà vẫn tiếp tục ở giữa chúng tôi,” ông giải thích.

Khi Cha Prevost được bổ nhiệm về Chicago năm 1999, tình bạn của họ vẫn được duy trì nhờ công nghệ. Ông Lovera kể, “Chúng tôi trao đổi email. Ngài là một người rất dễ gần. Sự thân tình đó không bao giờ bị mất đi”.

Ông Armando cùng vợ và cha Robert Prevost tại Valladolid. Ảnh: Armando Lovera

Qua nhiều năm, ông Lovera dần hiểu rằng sự giản dị của Cha Prevost ẩn chứa một ơn gọi phục vụ sâu sắc. “Ngài chưa bao giờ tìm kiếm các vị trí trong Giáo hội. Điều đó chạm đến tôi rất mạnh. Tôi thường nói, ‘Đây là người giúp tôi nhận ra Thiên Chúa.’ Ngài nổi bật bởi lòng quảng đại, năng lực và khả năng ngôn ngữ.”

Ông kể lại với chút hài hước về phản ứng của ông trước việc người bạn được bầu làm Giáo hoàng: “Thành thật mà nói, tôi vẫn mong ngài là một Giám mục, để không bị mất liên lạc quá nhiều. Rồi đến năm 2021, một số bạn bè nói rằng Cha Roberto sẽ là Giáo hoàng tiếp theo, nhưng tôi nghĩ họ đang phóng đại.”

Tuy nhiên, trong những ngày trước Mật nghị Hồng y, tên của Đức Cha Prevost bắt đầu xuất hiện trong danh sách các ứng viên giáo hoàng được truyền thông công bố, và ông Lovera bắt đầu xem xét khả năng đó.

Ông Lovera giải thích, “Tôi cho rằng nếu họ khám phá ra ngài là người như thế nào, họ sẽ chọn ngài. Và điều đó đã xảy ra”. Hiện tại, ông đang điều phối việc biên tập các văn bản tôn giáo tại Ban Truyền thông Loyola.

Ông Armando Lovera và Cha Robert Prevost tại Orlando, Florida. Ảnh: Armando Lovera

Ông Lovera giải thích rằng “mục tiêu của quyển sách là để giới thiệu cho [độc giả] thấy một người bạn sẵn sàng trao tặng tình bạn, và qua đó, là tình bạn với Đấng ban tặng ý nghĩa cho đời sống: Chúa Giêsu.

Ngài Roberto muốn cánh cửa của giáo phận phải luôn rộng mở cho mọi người. Ngài chưa bao giờ hành động như một quan chức xa cách hay một viên chức hành chính. Ngài luôn cư xử như một người anh em giữa những người anh em, với trách nhiệm lãnh đạo và đưa ra quyết định, nhưng luôn có lý lẽ.”

Đối với ông Lovera, đó là điểm nổi bật của vị Giáo hoàng đương nhiệm: “Đức Thánh Cha Lêô XIV không thay đổi bản chất của ngài. Ngài vẫn là vị linh mục dễ gần, vui vẻ và giàu tình huynh đệ mà tôi gặp vào năm 1991. Chỉ khác là bây giờ, sự dễ gần ấy mang trên mình trọng trách và ân sủng của việc hướng dẫn toàn thể Giáo hội.”

[Nguồn: ncregister]

[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 11/11/2025]