Chuyến tông du của Đức Thánh Cha Phanxicô tại Bồ Đào Nha nhân Ngày Giới trẻ Thế giới lần thứ 37 (2 đến 6 tháng 8 năm 2023) – Lễ đón tiếp chính thức, nghi thức chào mừng, thăm xã giao Tổng thống Cộng hòa Bồ Đào Nha và gặp gỡ các nhà Chức trách, Xã hội Dân sự và Ngoại giao đoàn, 02.08.2023
*******
Lễ đón tiếp Chính thức tại Căn cứ Không quân Figo Maduro ở Lisbon, nghi thức chào mừng tại đường vào Lâu đài Palácio Nacional de Belém và chuyến thăm xã giao Tổng thống Cộng hòa Bồ Đào Nha
Khi đến Căn cứ Không quân Figo Maduro ở Lisbon, Đức Thánh Cha Phanxicô được Ngài Marcelo Rebelo de Sousa, Tổng thống Cộng hòa Bồ Đào Nha, tiếp đón. Hai thiếu nhi trong trang phục truyền thống dâng hoa lên Đức Thánh Cha.
Sau phần duyệt Đội danh dự và chào các phái đoàn, Đức Thánh Cha và Tổng thống tiến đến Phòng chờ VIP của Căn cứ Không quân, nơi diễn ra phần giới thiệu của các phái đoàn, và một cuộc họp ngắn.
Cuối cùng, Đức Thánh Cha Phanxicô lên xe đưa ngài đến cổng chính của lâu đài Palácio Nacional de Belém để có cuộc thăm xã giao Tổng thống nước Cộng hòa.
Sau khi chụp hình, ký Sổ Danh dự và chúc lành cho những người có mặt tại đó diễn ra nghi thức tặng quà tại Sảnh Đại sứ, sau đó là cuộc họp riêng trong phòng làm việc của Tổng thống.
Kết thúc cuộc gặp gỡ, Đức Thánh Cha di chuyển bằng xe hơi đến Lâu đài Centro Cultural de Belém để gặp gỡ các nhà chức trách, xã hội dân sự và Ngoại giao đoàn.
Gặp gỡ các nhà chức trách, xã hội dân sự và ngoại giao đoàn tại lâu đài Centro Cultural de Belém ở Lisbon
Vào lúc 12:20 giờ địa phương (13:20 Roma), Đức Thánh Cha Phanxicô gặp gỡ các nhà chức trách, xã hội dân sự và Ngoại giao đoàn tại lâu đài Centro Cultural de Belém ở Lisbon.
Khi đến nơi, Đức Thánh Cha được Ngài Marcelo Rebelo de Sousa, Tổng thống Cộng hòa Bồ Đào Nha, đón tiếp tại lối bên hông của Trung tâm, và hai vị cùng tiến lên khán đài.
Sau diễn văn giới thiệu của Tổng thống, Đức Thánh Cha đọc diễn văn của ngài.
Cuối buổi gặp gỡ, sau khi chào tạm biệt Tổng thống nước Cộng hòa, Đức Thánh Cha Phanxicô di chuyển bằng xe hơi đến Tòa Khâm sứ Lisbon, tại đây, sau phần chào đón của các nhân viên Tòa Khâm sứ ở lối vào, Đức THánh Cha dùng bữa trưa riêng.
Sau đây là diễn từ của Đức Thánh Cha trong cuộc gặp gỡ với các giới chức chính quyền, xã hội dân sự và Ngoại giao đoàn:
________________________________________
Thưa ông Tổng thống nước Cộng hòa,
Thưa ông Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa,
Thưa ông Thủ tướng,
Thưa các thành viên Chính phủ và Ngoại giao đoàn,
Các nhà chức trách, Đại diện của xã hội dân sự và thế giới văn hóa,
Thưa quý vị,
Tôi thân ái chào quý vị, và tôi xin cảm ơn ngài Tổng thống vì sự chào đón và những lời tốt đẹp của ngài. Ngài Tổng thống rất nhiệt tình. Cảm ơn ngài! Tôi rất vui được đến Lisbon là thành phố của sự gặp gỡ này, nơi đón nhận nhiều dân tộc và nhiều nền văn hóa, và ngày nay, nó thậm chí còn mang tính toàn cầu nhiều hơn: theo một nghĩa nào đó, thành phố đã trở thành thủ đô của thế giới, thủ đô của tương lai, vì thế hệ trẻ là tương lai. Điều này rất phù hợp với đặc điểm đa sắc tộc và đa văn hóa của nó – tôi nghĩ đến quận Mouraria, nơi với cư dân từ hơn 60 quốc gia chung sống hòa thuận với nhau – và nó thể hiện bộ mặt quốc tế của Bồ Đào Nha, xuất phát từ mong muốn được mở rộng ra với thế giới và khám phá thế giới, căng buồm hướng tới những chân trời luôn mới và rộng lớn hơn.
Cách đây không xa, tại mũi Cabo da Roca, có khắc những lời của đại thi hào của thành phố này: “Ở đây… nơi đất liền kết thúc và biển cả bắt đầu” (L. VAZ DE CAMÕES, Os Lusíadas, III, 20). Trong nhiều thế kỷ, người ta coi nơi đó là nơi tận cùng của trái đất, và theo một nghĩa nào đó, nó đúng là như vậy: chúng ta thấy mình ở nơi tận cùng của trái đất vì đất nước này tiếp giáp với đại dương, nơi định rõ các lục địa. Lisbon phản ánh sự ôm ấp của đại dương và mang lấy hương thơm của đại dương. Tôi cảm nhận được những gì người Bồ Đào Nha thích cất thành tiếng hát: “Lisbon, thơm nức mùi hoa và biển” (A. RODRIGUES, Cheira bem, cheira a Lisboa, 1972). Vùng biển đó không chỉ là một phần của cảnh quan: đó là tiếng gọi âm vang trong trái tim của mỗi người Bồ Đào Nha, như một trong những nhà thơ địa phương của quý vị đã gọi nó: “biển sóng xô, biển không đáy, biển vô tận”, (S. DE MELLO BREYNER ANDRESEN, Mar sonoro). Nhìn ra đại dương, người dân Bồ Đào Nha suy ngẫm về tầm bao la của tâm hồn và ý nghĩa cuộc sống của chúng ta trên thế giới này. Được truyền cảm hứng từ hình ảnh đại dương, tôi cũng muốn chia sẻ với quý vị một vài suy nghĩ.
Trong thần thoại cổ điển, Oceanus là đứa con của bầu trời (Uranus): sự bao la của bầu trời khiến người phàm phải ngước nhìn lên cao và hướng tới sự vô cùng. Tuy nhiên, Oceanus cũng là đứa con của trái đất ôm lấy tất cả (Gaia), kêu gọi chúng ta ôm lấy toàn bộ thế giới là nơi cư ngụ của muôn loài một cách dịu dàng. Đại dương không chỉ liên kết các dân tộc và các quốc gia, mà còn liên kết các vùng đất và lục địa. Lisbon, trong vai trò như là một thành phố biển, nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của tổng thể, nghĩ về các biên giới như những nơi tiếp xúc, không phải là những ranh giới ngăn cách. Ngày nay, chúng ta nhận thấy rằng những vấn đề lớn mà chúng ta phải đối mặt đều mang tính toàn cầu, nhưng chúng ta thường thấy khó đối phó với chúng một cách chính xác, bởi vì khi đối mặt với những vấn đề chung, thế giới của chúng ta bị chia rẽ, hoặc ít nhất là không đủ gắn kết, không có khả năng cùng nhau đương đầu với những gì đang đe dọa tất cả chúng ta. Sự bất công của thế gian, chiến tranh, khủng hoảng khí hậu và di cư: những vấn đề này dường như chạy nhanh hơn khả năng của chúng ta, và thường là nhanh hơn ý chí hiệp nhất của chúng ta để đối mặt với những thách thức này.
Lisbon có thể gợi ý một con đường khác. Chính ở đây, vào năm 2007, Hiệp ước cải tổ Liên minh Châu Âu đã được ký kết. Hiệp ước đó, được đặt theo tên của thành phố này, đã khẳng định rằng “mục tiêu của Liên minh là thúc đẩy hòa bình, các giá trị của hòa bình và sự thịnh vượng của các dân tộc” (Hiệp ước Lisbon, bản Sửa đổi Hiệp ước về Liên minh Châu Âu và Hiệp ước Thành lập Cộng đồng Châu Âu, điều .2:1). Tuy nhiên, nó còn vượt xa hơn điều đó, khẳng định rằng “trong mối tương quan với thế giới rộng lớn … Liên minh sẽ đóng góp cho hòa bình, an ninh, sự phát triển bền vững của Trái đất, đoàn kết và tôn trọng lẫn nhau giữa các dân tộc, thương mại tự do và công bằng, xóa bỏ nghèo đói và bảo vệ quyền con người” (điều 2:5). Đó không chỉ là những lời nói, mà còn là những cột mốc trên con đường của cộng đồng Châu Âu, và được in dấu trong ký ức của thành phố này. Đây là tinh thần đoàn kết, lấy cảm hứng từ giấc mơ của Châu Âu về một chủ nghĩa đa phương bao trùm rộng hơn chứ không chỉ đơn thuần là của phương Tây.
Theo nguồn gốc gây tranh cãi của từ, tên Châu Âu (Europe) bắt nguồn từ một từ có nghĩa là hướng tây. Điều chắc chắn là Lisbon là thủ đô cực tây của lục địa Châu Âu và vì thế nói với chúng ta về sự cần thiết phải mở ra những con đường gặp gỡ ngày càng rộng lớn hơn. Bồ Đào Nha đã và đang làm điều này, đặc biệt đối với các quốc gia thuộc những châu lục khác có cùng ngôn ngữ. Tôi hy vọng rằng Ngày Giới trẻ Thế giới có thể là một động lực, đối với “Lục địa già” – chúng ta có thể gọi là “Lục địa già” – hướng tới sự rộng mở phổ quát, một động lực làm cho lục địa trẻ hơn. Vì thế giới cần Châu Âu, Châu Âu đích thực. Nó cần vai trò của Châu Âu như một cầu nối và người kiến tạo hòa bình ở phần phía đông của lục địa, ở Địa Trung Hải, ở Châu Phi và Trung Đông. Bằng cách này, Châu Âu sẽ có thể đưa ra những đóng góp cụ thể của mình trên trường quốc tế, dựa trên khả năng mà Châu Âu đã thể hiện trong thế kỷ trước, sau hậu quả của các cuộc chiến tranh thế giới, để đạt được sự hòa giải và làm hiện thực tầm nhìn của những kẻ thù cũ cùng chung sức làm việc vì một tương lai tốt đẹp hơn. Mục tiêu này đã đạt được bằng việc khởi xướng các tiến trình đối thoại và hòa nhập, và bằng cách phát triển một chính sách ngoại giao hòa bình nhằm giải quyết những xung đột và giảm bớt căng thẳng, chú ý đến những dấu hiệu nhỏ nhất của sự căng thẳng và đọc những con đường quanh co nhất.
Chúng ta đang dong buồm đi giữa những trận cuồng phong trên đại dương lịch sử, và chúng ta cảm thấy thiếu những dòng chảy dũng cảm của hòa bình. Với tình yêu sâu đậm dành cho Châu Âu, và trong tinh thần đối thoại làm nên sự khác biệt của lục địa này, chúng ta có thể hỏi châu lục: “Bạn đang đi đâu, nếu bạn không chỉ ra cho thế giới những con đường hòa bình, những con đường sáng tạo để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và nhiều cuộc xung đột khác gây ra biết bao máu đổ?” Hoặc một lần nữa, để mở rộng tầm nhìn, chúng ta có thể hỏi: “Hỡi phương Tây, bạn đang căng buồm đi trên con đường nào?” Những công nghệ của quý vị, những thứ đã mang đến sự tiến bộ và toàn cầu hóa thế giới, tự chúng là không đủ, và những loại vũ khí vô cùng tinh vi của các bạn lại càng không đúng, những thứ không thể hiện sự đầu tư cho tương lai mà là sự cạn kiệt nguồn vốn đích thực của con người: đó là giáo dục, y tế, sự hạnh phúc. Thật đáng lo ngại khi chúng ta đọc được rằng ở nhiều nơi, các quỹ tiếp tục được đầu tư vào vũ khí hơn là vào tương lai của giới trẻ. Đây là sự thật. Vài ngày trước, một nhà kinh tế đã nói với tôi rằng nguồn thu nhập đầu tư tốt nhất đến từ việc sản xuất vũ khí. Chúng ta đang đầu tư cho vũ khí nhiều hơn là cho tương lai của trẻ em. Tôi mơ về một Châu Âu, trái tim của phương Tây, vận dụng những tài năng to lớn của mình để giải quyết xung đột và thắp lên những ngọn đèn hy vọng; một Châu Âu có khả năng phục hồi tâm hồn trẻ trung của mình, hướng tới sự vĩ đại của tổng thể và vượt qua những nhu cầu trước mắt của nó; một Châu Âu bao gồm các dân tộc và con người, cùng với văn hóa của riêng họ, không chạy theo những ý thức hệ và các hình thức thực dân hóa hệ tư tưởng. Điều này giúp đưa chúng ta trở lại giấc mơ của những người sáng lập Liên minh Châu Âu. Họ đã có một giấc mơ tuyệt vời!
Đại dương, vùng nước bao la này, gợi lại nguồn gốc của sự sống. Thật nghịch lý, trong thế giới phát triển ngày nay việc bảo vệ sự sống con người, bị uy hiếp bởi chủ nghĩa vị kỷ ngấm ngầm sử dụng sự sống và loại bỏ nó – một văn hóa loại bỏ sự sống, giờ đây lại trở thành ưu tiên. Tôi nghĩ đến rất nhiều trẻ em chưa chào đời và những người già bị bỏ rơi, về những thách thức lớn trong việc chào đón, bảo vệ, thúc đẩy và hội nhập những người từ xa đến gõ cửa nhà chúng ta, và sự cô lập mà rất nhiều gia đình cảm thấy rất khó để sinh con và nuôi dạy chúng. Đối với vấn đề này cũng vậy, chúng ta hãy đặt câu hỏi: “Bạn đang căng buồm đi về đâu, hỡi Châu Âu và Phương Tây, qua việc loại bỏ người già, những bức tường dây thép gai, không biết bao nhiêu người chết trên biển và những chiếc nôi trống rỗng? Bạn đang dong buồm đi về đâu? Bạn đang dong buồm đi về đâu, nếu trước những căn bệnh trầm kha của sự sống, bạn lại đưa ra những phương thuốc chữa trị hấp tấp và sai lầm: như dễ dàng đến với cái chết, một câu trả lời tiện lợi có vẻ ‘ngọt ngào’ nhưng thật ra lại đắng hơn nước biển? Ở đây tôi đang nghĩ đến nhiều luật liên quan đến cái chết êm dịu.
Tuy nhiên, Lisbon, được bao quanh bởi đại dương, cho chúng ta lý do để hy vọng. Đó là một thành phố của hy vọng. Một biển người trẻ tuổi đang đổ về thành phố hiếu khách này. Ở đây, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với những công việc nặng nhọc và những nỗ lực quảng đại mà Bồ Đào Nha đã thể hiện trong việc làm chủ nhà tổ chức một sự kiện đầy thách thức, nhưng cũng rất giàu hy vọng. Như một câu nói địa phương rằng: “Hòa mình với người trẻ, chúng ta không bao giờ già đi”. Người trẻ đến từ khắp nơi trên thế giới, họ mơ ước và khao khát sự hiệp nhất, hòa bình và tình huynh đệ, thúc giục chúng ta biến những giấc mơ tốt đẹp của họ thành hiện thực. Họ xuống đường, không phải để kêu gào giận dữ nhưng để chia sẻ niềm hy vọng của Tin Mừng, niềm hy vọng của sự sống. Trong thời điểm chúng ta đang chứng kiến từ nhiều phía bầu khí phản đối và bất ổn, mảnh đất màu mỡ cho các loại chủ nghĩa dân túy và thuyết âm mưu, Ngày Giới trẻ Thế giới là cơ hội để cùng nhau xây dựng. Nó làm sống lại mong muốn của chúng ta để hoàn thành một điều gì đó mới mẻ và khác biệt, để vươn ra khơi và cùng nhau căng buồm hướng tới tương lai. Chúng ta được nhắc nhớ đến những lời táo bạo của Pessoa: “ra khơi là rất cần, sống thì không… Điều quan trọng là sáng tạo” (Navegar é preciso). Vì vậy, chúng ta hãy quyết tâm cùng nhau xây dựng, với tính sáng tạo! Tôi muốn đề xuất ba công trường xây dựng hy vọng mà tất cả chúng ta có thể làm việc cùng nhau: môi trường, tương lai và tình huynh đệ.
Môi trường. Bồ Đào Nha cùng với Châu Âu đã có những đóng góp nổi bật trong việc bảo vệ tạo vật. Tuy nhiên, ở cấp độ toàn cầu, vấn đề vẫn còn vô cùng nghiêm trọng: các đại dương đang nóng lên và lòng đại dương đang phơi bày điều đáng hổ thẹn mà chúng ta đã làm ô nhiễm ngôi nhà chung của mình. Chúng ta đang biến nguồn dự trữ khổng lồ của sự sống thành bãi rác thải nhựa. Đại dương nhắc nhở chúng ta rằng cuộc sống của con người phải là một phần hòa hợp của một môi trường lớn hơn bản thân chúng ta, một môi trường phải được bảo vệ và theo dõi cách cẩn thận và đầy quan tâm vì lợi ích của các thế hệ tương lai. Làm sao chúng ta có thể tuyên bố tin tưởng vào những người trẻ, nếu chúng ta không trao cho họ các không gian lành mạnh để xây dựng tương lai?
Tương lai là công trường thứ hai. Người trẻ là tương lai. Tuy nhiên, họ đang phải đối mặt với nhiều vấn đề khiến họ nản chí: thiếu việc làm, nhịp sống chóng mặt của cuộc sống hiện tại, giá cả sinh hoạt tăng vọt, khó tìm nhà ở và thậm chí đáng lo ngại hơn là nỗi sợ lập gia đình và sinh con cái. Ở Châu Âu và nói chung là ở phương Tây, chúng ta đang chứng kiến sự đi xuống của đường cong đồ thị nhân khẩu học: sự tiến bộ dường như được đo bằng sự phát triển của công nghệ và sự thoải mái của cá nhân, trong khi tương lai đòi hỏi phải đảo ngược tình trạng giảm tỷ lệ sinh và làm suy yếu ý chí sống. Một nền chính trị lành mạnh có thể đạt được nhiều thành tựu về mặt này; nó có thể là một nguồn tạo hy vọng. Nó không phải là việc nắm giữ quyền lực, mà là trao cho mọi người khả năng hy vọng. Ngày nay, hơn bao giờ hết, nó là việc điều chỉnh sự mất cân bằng của nền kinh tế thị trường tạo ra của cải nhưng thất bại trong việc phân phối nó, tước đoạt tài nguyên và sự an ninh của con người. Một lần nữa đời sống chính trị đứng trước thách đố phải tự xem mình là người tạo sự sống và quan tâm đến người khác. Nó được kêu gọi thể hiện tầm nhìn xa bằng cách đầu tư vào tương lai, vào gia đình và trẻ em, và bằng cách thúc đẩy các giao ước liên thế hệ không hủy bỏ quá khứ nhưng tạo nên mối liên kết giữa người trẻ và người già. Chúng ta cần nối lại cuộc đối thoại giữa người trẻ và người già. Việc này được khuyến khích bởi ý thức saudade, trong tiếng Bồ Đào Nha thể hiện một sự về nguồn, khao khát sự tốt đẹp được sinh ra từ việc tiếp xúc với cội nguồn của chúng ta. Người trẻ phải tìm thấy nguồn gốc của họ nơi những người già. Ở đây, giáo dục là nền tảng: một nền giáo dục không chỉ truyền đạt kiến thức kỹ thuật hướng đến phát triển kinh tế, mà còn nhằm mục đích biến thế hệ trẻ thành lịch sử, truyền lại truyền thống, quý trọng chiều kích tôn giáo và nhu cầu tôn giáo của chúng ta, và trân quý tình bạn xã hội.
Công trường xây dựng cuối cùng của niềm hy vọng là tình huynh đệ, mà người Kitô hữu chúng ta học được từ Chúa Giêsu Kitô. Ở nhiều vùng của Bồ Đào Nha, chúng ta cảm nhận tính sống động của sự gần gũi và liên đới. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa rộng lớn đưa chúng ta đến gần nhau hơn nhưng không tạo ra sự gần gũi huynh đệ, tất cả chúng ta đều được thách đố phải vun trồng ý thức cộng đồng, bắt đầu bằng sự quan tâm đến những người sống gần bên. Vì, như văn hào Saramago nhận xét, “điều mang lại ý nghĩa đích thực cho sự gặp gỡ là biết quan tâm đến người khác, và chúng ta phải đi thật xa để đến được cái gần” (Todos os nomes, 1997). Thật đẹp vô cùng khi nhận ra rằng chúng ta là anh chị em và cùng theo đuổi ích chung, bỏ lại sau lưng những xung khắc và quan điểm khác biệt! Ở đây cũng vậy, chúng ta có thể thấy một tấm gương nơi những người trẻ, với những lời cầu xin hòa bình và khát khao sống, thúc bách chúng ta phá bỏ các bức tường ngăn cách được dựng lên nhân danh những quan điểm và tín ngưỡng khác nhau. Tôi đã gặp biết bao nhiêu người trẻ khao khát được xích lại gần nhau hơn: tôi nghĩ đến sáng kiến Missão País, một sáng kiến dẫn dắt hàng ngàn người trẻ, theo tinh thần của Tin Mừng, chia sẻ kinh nghiệm về tình liên đới truyền giáo ở các vùng ngoại vi, đặc biệt là tại các làng mạc trong của đất nước, và ra ngoài để tìm những người già đang sống một mình. Đây là một sự “xức dầu” cho những người trẻ. Tôi muốn cảm ơn và động viên họ, cũng như tất cả những người trong xã hội Bồ Đào Nha bày tỏ sự quan tâm đến người khác, cũng như Giáo hội địa phương, đã âm thầm và kín đáo làm rất nhiều điều tốt đẹp.
Thưa anh chị em, tất cả chúng ta hãy cảm nhận được kêu gọi mang lại niềm hy vọng cho thế giới chúng ta đang sống và cho đất nước tráng lệ này theo con đường của tình huynh đệ. Xin Chúa phù hộ cho Bồ Đào Nha!
[Nguồn: vatican.va]
[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 3/8/2023]
