Tiếp kiến chung của Đức Thánh Cha Phanxicô
Khán phòng Phaolô VI
Thứ Tư, 23 tháng Hai, 2022
___________________________
Anh chị em thân mến, chào anh chị em
Chúng ta đã kết thúc những bài giáo lý về Thánh Giuse. Hôm nay chúng ta bắt đầu một hành trình giáo lý tìm kiếm cảm hứng trong Lời Chúa về ý nghĩa và giá trị của tuổi già. Chúng ta hãy suy tư về tuổi già. Trong một số thập kỷ trở lại đây, giai đoạn này của cuộc đời liên quan đến một “dân tộc mới” thật sự, những người già. Trong lịch sử nhân loại, chưa bao giờ có nhiều người trong chúng tôi như vậy. Nguy cơ bị loại bỏ thậm chí còn phổ biến hơn: trước đây chưa bao giờ có nhiều người có nguy cơ bị loại bỏ như vậy. Người già thường bị xem như là ‘một gánh nặng’. Trong giai đoạn đầu kinh hoàng của đại dịch chính họ là những người đã phải trả giá cao nhất. Họ là nhóm yếu đuối nhất và bị bỏ mặc nhiều nhất: chúng ta không để mắt tới họ khi họ còn sống, chúng ta thậm chí không nhìn khi họ chết. Tôi cũng tìm thấy điều này trong Hiến chương về quyền của người cao tuổi và trách nhiệm của cộng đồng: điều này được soạn thảo bởi các chính phủ, không phải do Giáo hội soạn thảo, nó là vấn đề thuộc con người: thật tốt, thật thú vị khi biết rằng người cao tuổi có quyền. Đọc nó là rất tốt.
Cùng với vấn đề di cư, tuổi già là một trong các vấn đề hết sức cấp bách mà gia đình nhân loại đang phải đối mặt vào lúc này. Nó không phải là vấn đề biến đổi số lượng; tính thống nhất của các giai đoạn của sự sống đang bị đe dọa: tức là điểm quy chiếu để hiểu và trân quý sự sống con người trong tính toàn vẹn của nó. Chúng ta hãy tự hỏi mình: có tình bạn, có sự hợp tác giữa các giai đoạn khác nhau của cuộc sống không, hay sự xa cách và loại bỏ chiếm ưu thế?
Tất cả chúng ta đều sống trong một hiện tại nơi trẻ em, người trẻ, người lớn và người cao tuổi cùng tồn tại. Nhưng tỷ lệ đã thay đổi: tuổi thọ đã trở nên rộng khắp, và ở nhiều nơi trên thế giới, tỷ lệ tuổi thơ rất ít. Chúng ta cũng đã nói về mùa đông nhân khẩu. Sự mất cân bằng kéo theo nhiều hệ lụy. Văn hóa thống trị mang mẫu hình duy nhất là tuổi trẻ, nói cách khác là một cá nhân luôn giữ cho mình trẻ trung. Nhưng có phải tuổi trẻ chứa đựng trọn vẹn ý nghĩa của sự sống hay không, trong khi tuổi già chỉ là biểu hiện cho sự trống trải và mất mát? Có đúng như vậy không? Có phải chỉ có tuổi trẻ mới có ý nghĩa trọn vẹn cho cuộc sống, và tuổi già là sự trống trải của cuộc sống, là sự mất mát của cuộc sống? Việc tôn vinh tuổi trẻ như là tuổi duy nhất xứng đáng là hiện thân của lý tưởng con người, cùng với sự khinh rẻ tuổi già như là sự yếu đuối, suy tàn, bất lực, đã trở thành hình ảnh chủ đạo của chủ nghĩa độc tài thế kỷ XX. Chúng ta đã quên điều này sao?
Việc kéo dài tuổi thọ có tác động về mặt cấu trúc đối với lịch sử của các cá nhân, gia đình, và xã hội. Nhưng chúng ta phải tự hỏi bản thân: giá trị tinh thần và ý thức cộng đồng có phù hợp với thực tế này không? Có lẽ người già cần phải xin lỗi vì sự ngoan cố sống của họ với cái giá phải trả của người khác? Hoặc họ được tôn vinh vì những món quà mà họ mang đến cho ý nghĩa cuộc sống của mọi người? Quả thật, trong việc biểu trưng cho ý nghĩa của cuộc sống - và trong những nền văn hóa được gọi là ‘phát triển’ - tuổi già có rất ít ảnh hưởng. Tại sao? Vì nó bị coi là tuổi không có gì đặc biệt để thể hiện, cũng như nó chẳng có ý nghĩa để sống. Hơn nữa, thiếu sự khuyến khích để mọi người tìm đến họ, và thiếu việc giáo dục cộng đồng biết chân nhận họ. Nói tóm lại, với một độ tuổi mà bây giờ là phần quyết định của không gian cộng đồng và kéo dài tới một phần ba toàn bộ quãng đời, có những chương trình chăm sóc, không phải là dự án tồn tại. Những chương trình chăm sóc, có; nhưng không có chương trình để giúp họ sống trọn vẹn. Và đây là sự thiếu vắng những suy nghĩ, tưởng tượng và sáng tạo. Theo cách nghĩ này, điều tạo nên sự thiếu vắng đó là người già, người già là vật liệu bỏ đi: trong cái văn hóa loại bỏ này, người già giống như những vật liệu bỏ đi.
Tuổi trẻ thì tươi đẹp, nhưng trẻ mãi mãi là một ảo tưởng nguy hiểm. Tuổi già cũng quan trọng - và tươi đẹp - như tuổi trẻ. Chúng ta hãy ghi nhớ điều này. Sự liên minh giữa các thế hệ khôi phục lại tất cả các giai đoạn của sự sống con người, là món quà bị đánh mất và chúng ta phải lấy lại nó. Phải tìm lại nó, trong cái văn hóa loại bỏ này và trong văn hóa năng suất này.
Lời Chúa có nhiều điều để nói về giao ước này. Chúng ta vừa nghe tiên tri Giôen, người đã bắt đầu buổi Tiếp kiến chung hôm nay: “Người già được báo mộng, thanh niên thấy thị kiến” (3:1). Chúng ta có thể hiểu câu này như sau: khi người già chống lại Thần Khí, chôn vùi những ước mơ của họ trong quá khứ thì người trẻ không còn nhìn thấy những điều phải được thực hiện để mở ra tương lai. Ngược lại, khi người già truyền tải những ước mơ của họ thì người trẻ nhìn thấy rõ những gì họ phải làm. Khi người trẻ không còn hỏi về những ước mơ của người già sẽ lao theo những tầm nhìn không vượt quá nhu cầu tầm thường của họ, sẽ phải chật vật để chống đỡ hiện tại và mang lấy tương lai của họ. Nếu ông bà rơi vào tình trạng sầu muộn, người trẻ thậm chí sẽ nhìn vào điện thoại của họ nhiều hơn. Màn hình có thể vẫn sáng, nhưng sự sống có thể chết trước thời điểm của nó. Hậu quả nghiêm trọng nhất của đại dịch không phải là sự mất mát của tuổi trẻ đó sao? Người già có những nguồn vui của cuộc sống mà họ đã sống và họ có thể nhớ lại bất kỳ lúc nào. Liệu họ sẽ đứng yên và nhìn người trẻ đánh mất tầm nhìn, hay họ đồng hành với người trẻ bằng cách sưởi ấm những ước mơ của họ? Đứng trước những ước mơ của người già, người trẻ sẽ làm gì?
Sự khôn ngoan của hành trình dài đồng hành với người già đến cuối đường phải được trải nghiệm như một món quà cho ý nghĩa của cuộc sống, chứ không trôi qua như sự tồn tại ù lỳ. Nếu tuổi già không được phục hồi lại phẩm giá cuộc sống xứng đáng của con người, nó sẽ kết thúc với việc khép kín trong nỗi thất vọng làm mất đi tình yêu thương của mọi người. Thách đố này của nhân loại và nền văn minh đòi hỏi cam kết của chúng ta và sự trợ giúp của Thiên Chúa. Chúng ta hãy cầu xin Chúa Thánh Thần. Với những bài giáo lý về tuổi già, cha muốn động viên mọi người hãy dành những suy tư và tình cảm cho những món quà mà tuổi già mang đến và những giai đoạn khác của cuộc đời. Tuổi già là một món quà cho tất cả các giai đoạn của cuộc sống. Nó là món quà của sự trưởng thành, của sự khôn ngoan. Lời Chúa sẽ giúp chúng ta phân định ý nghĩa và giá trị của tuổi già; xin Chúa Thánh Thần ban cho chúng ta ước mơ và tầm nhìn mà chúng ta cần.
Và cha muốn nhấn mạnh, như chúng ta đã nghe trong lời tiên tri của tiên tri Giôen, rằng điều quan trọng không chỉ nằm ở chỗ người già nắm giữ vị trí khôn ngoan mà họ có, hay lịch sử họ đã sống trong xã hội, nhưng còn ở việc phải có sự đối thoại, họ phải nói chuyện với người trẻ. Người trẻ phải nói chuyện với người già, và người già nói với người trẻ. Và cầu nối này sẽ là sự truyền trao sự khôn ngoan của nhân loại. Cha hy vọng rằng những suy tư này sẽ hữu ích cho tất cả chúng ta, để tiếp tục thực tại mà tiên tri Giôen đã nói, rằng trong cuộc đối thoại giữa người trẻ và người già, người già cung cấp ước mơ và người trẻ đón nhận và tiến bước thực hiện chúng. Chúng ta đừng quên rằng trong văn hóa gia đình cũng như xã hội, người già giống như gốc rễ của cây: họ có tất cả lịch sử ở đó, và người trẻ giống như hoa trái. Nếu nhựa cây không đến, nếu ‘nhựa sống’ - chúng ta cứ nói như vậy - không đến từ gốc rễ, chúng sẽ không bao giờ trổ sinh. Chúng ta đừng quên bài thơ mà cha đã nhắc đến nhiều lần: “Tất cả những gì cây cần có để trổ sinh đều đến từ những gì bị chôn vùi” (“... những gì cây trổ sinh đều sống nhờ vào những gì bị chôn vùi dưới đất,” Francisco Luis Bernárdez). Mọi thứ đẹp đẽ mà xã hội có được đều liên quan đến cội nguồn của người già. Vì lý do này, trong các bài giáo lý cha muốn hình ảnh của người già nổi lên, để hiểu rõ rằng người già không phải là vật liệu bị loại bỏ: người già là phúc lành cho xã hội. Cảm ơn anh chị em.
________________________________________
LỜI KÊU GỌI
Lòng tôi vô cùng đau đớn trước tình hình ngày càng xấu đi ở Ukraine. Bất chấp những nỗ lực ngoại giao trong các tuần vừa qua, viễn cảnh đáng báo động ngày càng mở ra. Cũng như tôi, nhiều người trên khắp thế giới cảm thấy đau đớn và lo lắng. Một lần nữa nền hòa bình của tất cả mọi người bị đe dọa bởi những lợi ích đảng phái. Tôi muốn kêu gọi những người với trách nhiệm chính trị hãy nghiêm túc kiểm tra lương tâm của họ trước mặt Chúa là Thiên Chúa của hòa bình chứ không phải chiến tranh; Người là Cha của tất cả mọi người, không phải là Cha của một số người, Người muốn chúng ta là anh em, không phải là kẻ thù. Tôi cầu nguyện rằng tất cả các bên liên quan hãy kiềm chế bất kỳ hành động nào có thể gây thêm sự đau khổ cho người dân, làm mất ổn định sự chung sống giữa các dân tộc và làm cho luật pháp quốc tế bị tiếng xấu.
Và giờ đây tôi xin kêu gọi mọi người, người tín hữu cũng như người không tin. Chúa Giêsu dạy chúng ta rằng sự vô nghĩa của bạo lực được trả lời bằng những vũ khí của Thiên Chúa là cầu nguyện và ăn chay. Tôi mời gọi mọi người lấy ngày 2 tháng Ba tới là Thứ Tư Lễ Tro là một ngày ăn chay vì hòa bình. Tôi động viên cách đặc biệt người tín hữu hãy dành thời gian nhiệt tâm cầu nguyện và ăn chay vào ngày đó. Xin Nữ vương Hòa bình gìn giữ thế giới khỏi sự điên cuồng của chiến tranh.
[Nguồn: vatican.va]
[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 24/2/2022]
