P4 - Đức Thánh Cha Lêô XIV trao đổi với ký giả Elise Ann Allen của Crux về Gaza, Trung Quốc và Hoa Kỳ

Đức Thánh Cha Lêô XIV trao đổi với ký giả Elise Ann Allen của Crux về Gaza, Trung Quốc và Hoa Kỳ

Crux Staff

18 tháng Chín, 2025 | Author

Đức Thánh Cha Lêô XIV tại Hội trường Phaolô VI ở Vatican trong buổi Tiếp kiến chung ngày 20 tháng 8 năm 2025. (Ảnh: Vatican Media).

*******

[Chú thích của BBT: Đây là trích đoạn thứ tư của bài phỏng vấn gồm hai phần giữa Đức Thánh Cha Lêô XIV và nữ ký giả kỳ cựu của Crux, chị Elise Ann Allen, được đưa vào quyển tiểu sử mới về Đức Thánh Cha, León XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI, hay “Đức Lêô XIV: Công dân của thế giới, Nhà truyền giáo của thế kỷ XXI.” Cuốn sách được nhà xuất bản Penguin Peru phát hành bằng tiếng Tây Ban Nha và sẽ có mặt trên các kệ sách và trực tuyến vào ngày 18 tháng Chín. Các ấn bản tiếng Anh và tiếng Bồ Đào Nha sẽ ra mắt vào đầu năm 2026.]

______________________________________

Allen: Điều đó được áp dụng như thế nào với Trung Đông hiện nay, và đặc biệt là với Gaza, nơi tình hình dường như đang leo thang chứ không phải hạ nhiệt? Trong hoàn cảnh đó, đâu là niềm hy vọng? Hiện còn không gian nào cho đối thoại vào thời điểm này không?

ĐTC: Đó là một câu hỏi rất khó. Ngay cả với một số áp lực, tôi không biết áp lực hậu trường lớn đến mức nào, nhưng ngay cả từ phía Hoa Kỳ, rõ ràng đó là bên thứ ba quan trọng nhất có thể gây áp lực lên Israel trong trường hợp này. Ngay cả với một số tuyên bố rất rõ ràng được đưa ra từ chính phủ Hoa Kỳ, gần đây là từ Tổng thống Trump, vẫn chưa có phản ứng rõ ràng cho thấy việc tìm kiếm những cách thức hiệu quả để xoa dịu nỗi đau khổ của người dân, những con người vô tội ở Gaza, và điều đó rõ ràng là một mối quan ngại lớn.

Sẽ vô cùng khó khăn, bởi vì một số người, đặc biệt là trẻ em, khi người ta rơi vào tình trạng không chỉ thiếu thốn mà còn thực sự chết đói, thì việc chỉ nhận được lương thực không giải quyết được vấn đề ngay lập tức. Họ sẽ cần rất nhiều sự giúp đỡ, hỗ trợ y tế cũng như viện trợ nhân đạo, để thực sự xoay chuyển tình hình đó, và ngay lúc này tình hình vẫn còn rất, rất nghiêm trọng. Cụm từ diệt chủng đang được nhắc đến ngày càng nhiều. Về chính thức, Tòa Thánh tin rằng chúng ta không thể đưa ra bất kỳ tuyên bố nào tại thời điểm này về điều đó. Có một định nghĩa rất chuyên môn về khái niệm diệt chủng là gì, nhưng ngày càng có nhiều người nêu lên vấn đề này, kể cả hai nhóm nhân quyền ở Israel đã đưa ra tuyên bố đó.

Thật khủng khiếp khi chứng kiến những hình ảnh mà chúng ta thấy trên truyền hình, hy vọng điều gì đó sẽ thay đổi. Hy vọng chúng ta sẽ không bị tê liệt cảm xúc. Đó là một dạng phản ứng của con người vì bạn chỉ có thể chịu đựng được một mức độ đau đớn nhất định, vì vậy sự tê liệt ấy là một cách để làm liệt các dây thần kinh và nói rằng, “Tôi không thể chịu đựng thêm nữa”, rồi nó dừng lại. Tôi nghĩ chắc chắn rằng là con người, và như một phản ứng của người Kitô hữu, chúng ta không thể trở nên tê liệt, và chúng ta không thể làm ngơ điều này. Bằng cách nào đó, chúng ta phải tiếp tục thúc đẩy, cố gắng tạo ra một sự thay đổi ở đó.

Một nhân tố toàn cầu khác mà nhiều người đang theo dõi lúc này về mức độ ảnh hưởng là Trung Quốc. Đức Thánh Cha Phanxicô và nhiều vị tiền nhiệm của người đã áp dụng cách tiếp cận Ostpolitik. Đức Thánh Cha đã nắm rõ cách tiếp cận của mình trong việc đối thoại với Trung Quốc là gì chưa?

Chưa. Tôi muốn nói rằng trong ngắn hạn, tôi sẽ tiếp tục chính sách mà Tòa Thánh đã theo đuổi trong nhiều năm nay, và đó là chính sách của các vị tiền nhiệm. Tôi không dám cho rằng mình khôn ngoan hơn hay dày dạn kinh nghiệm hơn tất cả những vị đã đến trước tôi. Tôi cũng đang duy trì đối thoại liên tục với một số người, người Trung Quốc, thuộc cả hai phía của một số vấn đề đang tồn tại. Tôi đang cố gắng hiểu rõ hơn về cách Giáo hội có thể tiếp tục sứ mạng của mình, tôn trọng cả văn hóa và các vấn đề chính trị rõ ràng có tầm quan trọng to lớn, nhưng cũng tôn trọng một nhóm đáng kể người Công giáo Trung Quốc đã và đang trải qua một hình thức áp bức hoặc khó khăn trong việc tự do sống đức tin của họ trong suốt nhiều năm, và không chọn bên nào.

Chính sách Ostpolitik, những lựa chọn đã được đưa ra để nói theo cách thực tế rằng, “đây là những gì chúng ta có thể làm ngay bây giờ, hướng tới tương lai”, tôi chắc chắn đang cân nhắc điều đó, cùng với những kinh nghiệm khác mà tôi đã có trước đây khi giao tiếp với người Trung Quốc, cả trong chính phủ cũng như các nhà lãnh đạo tôn giáo và giáo dân. Đó là một tình huống rất khó khăn. Về lâu dài, tôi không dám nói rằng đây là điều tôi sẽ làm và sẽ không làm, nhưng sau hai tháng, tôi đã bắt đầu các cuộc thảo luận ở nhiều cấp độ về chủ đề đó.

Trên bình diện địa chính trị, đã có nhiều lời bàn tán về việc Đức Thánh Cha là vị Giáo hoàng đầu tiên đến từ Hoa Kỳ, và liệu điều đó có tạo nên khác biệt nào chăng? Ngài có nghĩ rằng điều đó tạo ra sự khác biệt không?

Trước hết, tôi hy vọng rằng cuối cùng điều đó sẽ tạo nên sự khác biệt với các giám mục ở Hoa Kỳ. Không đi sâu vào lịch sử gần đây, và những lý do mà tôi cũng không dám tự cho là mình hiểu biết đầy đủ, về một số điều được nói về hàng giám mục ở Hoa Kỳ và mối quan hệ giữa Giáo hội với chính trị. Việc tôi là người Mỹ có nghĩa là người ta không thể nói, ngoài những điều khác, như họ đã từng nói về Đức Phanxicô, “Ngài không hiểu nước Mỹ, ngài không thấy những gì đang diễn ra”. Tôi nghĩ điều đó là có ý nghĩa trong trường hợp này.

Tôi không có kế hoạch can dự vào chính trị đảng phái. Đó không phải là điều mà Giáo hội hướng tới. Nhưng tôi không ngại nêu lên những vấn đề mà tôi cho là những vấn đề của Tin Mừng thực sự, hy vọng mọi người ở cả hai bên, như chúng ta thường nói, sẽ có thể lắng nghe. Trong một cuộc nói chuyện gần đây với Phó Tổng thống Hoa Kỳ – tôi chưa có dịp trò chuyện trực tiếp hoặc gặp gỡ Tổng thống – tôi đã nói về phẩm giá con người và tầm quan trọng của nó đối với tất cả mọi người, bất kể bạn sinh ra ở đâu, và hy vọng tìm ra được những cách thức để tôn trọng con người và cách chúng ta đối xử với họ trong những chính sách và lựa chọn mà chúng ta đưa ra. Rõ ràng, có một số điều đang diễn ra ở Hoa Kỳ trở thành mối quan ngại. Chúng tôi tiếp tục tìm kiếm những cách thức, ít nhất là đáp lại và nêu lên một số câu hỏi cần phải được đặt ra.

Đức Thánh Cha nói rằng ngài chưa gặp Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, nhưng bất kể ngài đứng về phía chính trị nào, ông ấy vẫn là một hiện tượng mà mọi người trên thế giới đang cố gắng hiểu và tương tác ở cấp độ chính trị. Đức Thánh Cha có nghĩ rằng người có cơ hội tốt hơn để tiếp cận với ông ấy với tư cách là một người Mỹ không?

Không nhất thiết. Tôi nghĩ sẽ thích hợp hơn nhiều nếu các nhà lãnh đạo Giáo hội ở Hoa Kỳ trực tiếp đối thoại với ông ấy một cách nghiêm túc. Tôi sẽ nói điều đó với bất kỳ chính phủ nào. Thêm nữa, tôi đã gặp nhiều nhà lãnh đạo thế giới, và có những vấn đề quan trọng có thể được nêu lên, nhưng không thể để Giáo hoàng can thiệp vào từng quốc gia trên thế giới, nói rằng, “Đây là điều các ngài nên làm, đó là những điều các ngài nên suy nghĩ”.

Một điều mà Đức Phanxicô đã làm vào cuối triều đại giáo hoàng của ngài, mà tôi nghĩ là rất có ý nghĩa, là lá thư ngài viết về vấn đề đối xử với người nhập cư. Tôi rất vui khi thấy các giám mục Mỹ đã nắm bắt điều đó, và một số vị đủ can đảm để đi theo đường hướng này. Tôi nghĩ cách tiếp cận đó, nói chung, là một cách tiếp cận tốt hơn, rằng tôi sẽ tiếp cận chủ yếu qua các giám mục.

Tổng thống Trump đã đưa ra một tuyên bố vào tuần trước rằng ông ấy không có ý định gặp tôi trong chương trình nghị sự, và rồi ông ấy nói, “nhưng anh trai của ngài là một người tốt”, và thế cũng được. Một anh trai của tôi đã gặp ông ấy và đã rất thẳng thắn về quan điểm chính trị của mình. Nhưng nếu, hoặc khi nào có những vấn đề cụ thể, nếu có thể đối thoại với ông ấy, tôi sẽ không ngần ngại làm như vậy.

Tôi nghĩ có những người khác đang làm tốt vai trò đó, và ông ấy đưa ra lựa chọn việc ông ấy lắng nghe ai và không lắng nghe ai. Nhưng để tiếp tục nêu lên một số vấn đề, đặc biệt là các câu hỏi về phẩm giá con người, về việc thúc đẩy hòa bình trên thế giới, mà đôi khi ông ấy nói rõ rằng ông ấy muốn làm, và tôi sẽ sẵn sàng hỗ trợ ông ấy trong những nỗ lực đó.

Hoa Kỳ là một cường quốc trên trường thế giới, chúng ta phải nhìn nhận điều đó, và đôi khi các quyết định được đưa ra dựa trên kinh tế nhiều hơn là dựa trên phẩm giá con người và sự hỗ trợ con người, nhưng [chúng ta phải] tiếp tục thách đố và đặt ra những câu hỏi và xem cách tốt nhất để thực hiện.

[Nguồn: cruxnow.com]

[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 27/9/2025]

P5 - Đức Thánh Cha Lêô XIV trao đổi với ký giả Elise Ann Allen của Crux về tình trạng phân cực trên thế giới

Đức Thánh Cha Lêô XIV trao đổi với ký giả Elise Ann Allen của Crux về tình trạng phân cực trên thế giới

Crux Staff

18 tháng Chín, 2025 | Author

Đức Thánh Cha Lêô XIV giải thích rằng tình yêu “không phải là kết quả của sự ngẫu nhiên, nhưng là một lựa chọn có ý thức” trong buổi Tiếp kiến chung ngày 6 tháng 8 năm 2025. (Ảnh: Vatican Media).

*******

[Chú thích của BBT: Đây là trích đoạn thứ năm của bài phỏng vấn gồm hai phần giữa Đức Thánh Cha Lêô XIV và nữ ký giả kỳ cựu của Crux, chị Elise Ann Allen, được đưa vào quyển tiểu sử mới về Đức Thánh Cha, León XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI, hay “Đức Lêô XIV: Công dân của thế giới, Nhà truyền giáo của thế kỷ XXI.” Cuốn sách được nhà xuất bản Penguin Peru phát hành bằng tiếng Tây Ban Nha và sẽ có mặt trên các kệ sách và trực tuyến vào ngày 18 tháng Chín. Các ấn bản tiếng Anh và tiếng Bồ Đào Nha sẽ ra mắt vào đầu năm 2026.]

_____________________________________

Allen: con muốn tiếp tục vấn đề đó sau, về chủ đề trí tuệ nhân tạo và cuộc khủng hoảng mà Đức Thánh Cha đang nói tới, nhưng liên quan đến tình trạng phân cực và chia rẽ mà người đã đề cập, vấn đề này rõ ràng đã có tác động lớn đến triều đại giáo hoàng của Đức Phanxicô, những sự chỉ trích mà ngài phải đối diện và cách ngài được nhìn nhận. Đây có phải là điều Đức Thánh Cha lo lắng khi bước vào cùng vai trò đó không?

Đức Thánh Cha Lêô: Trở lại với vai trò mà tôi đang đảm nhận, tôi thấy không cần phải làm phức tạp vai trò của mình vì vai trò của tôi là loan báo Tin Mừng, rao giảng Phúc Âm. Tôi nghĩ rằng Tin Mừng đã trả lời cho những vấn đề này từ nền tảng căn bản xuất phát từ nhận thức rằng chúng ta là con cái của Thiên Chúa, là Đấng Tạo Hóa, của Thiên Chúa Đấng đã sai Con của Ngài, nhập thể giữa chúng ta và đã dạy chúng ta giá trị của sự sống con người, với cái nhìn luôn hướng đến sự sống đời đời. Nếu đánh mất chân trời đó, là anh đánh mất chiếc la bàn, anh có thể lang thang vô ích và không biết phải đi về đâu.

Vì vậy, theo một nghĩa nào đó, tôi không xem vai trò chính của mình là cố gắng trở thành người giải quyết các vấn đề của thế giới. Tôi thực sự hoàn toàn không xem vai trò của mình là như vậy, mặc dù tôi nghĩ rằng Giáo hội có một tiếng nói, một sứ điệp cần phải tiếp tục được rao giảng, được nói ra và được nói lên cách mạnh mẽ. Các giá trị mà Giáo hội sẽ cổ võ khi đối diện với một số cuộc khủng hoảng này trên thế giới không phải tự nhiên mà có, chúng xuất phát từ Tin Mừng. Chúng xuất phát từ một nơi làm sáng tỏ cách chúng ta hiểu mối tương quan giữa Thiên Chúa và chúng ta, và giữa chúng ta với nhau. Trở lại với những điều rất căn bản là tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng phẩm giá con người: phẩm giá ấy xuất phát từ đâu và làm thế nào chúng ta có thể sử dụng điều đó như một cách thế để nói rằng thế giới có thể trở nên tốt đẹp hơn, và chúng ta có thể đối xử với nhau tốt hơn?

Đã có những giai đoạn khi tiếng nói đó bị lạc mất, bị bỏ qua hoặc ít được coi trọng hơn. Tuy nhiên, thật thú vị khi thấy ở những quốc gia như Pháp, quốc gia mà trong một thời gian dài bị coi là một trong những quốc gia thế tục hóa mạnh nhất. Hôm qua tôi đã gặp một nhóm thanh niên nam nữ Pháp. Có hàng ngàn bạn trẻ, nay đã là những người trưởng thành, năm ngoái đã tìm đến với Bí tích Rửa Tội. Họ muốn đến với Giáo hội vì họ nhận ra rằng cuộc sống của họ trống rỗng, hoặc thiếu vắng điều gì đó, hoặc vô nghĩa, và họ đang khám phá lại những gì Giáo hội có thể trao tặng. Theo những hướng đó, tôi tin rằng sứ mạng của tôi phải là, và nói rất rõ ràng rằng, chúng ta bắt đầu từ đâu, chúng ta đang đi về đâu, và rồi làm sao để sứ điệp đó cũng có ý nghĩa khi chúng ta nhìn vào địa chính trị và những tình huống như chúng ta đang nói đến.

Thật không may, ngay cả Tin Mừng hôm nay cũng đã bị biến thành hệ tư tưởng...

Đó chính là một phần của vấn đề phân cực. Nếu chúng ta rơi vào hệ tư tưởng, chúng ta không còn nói đến bản chất đích thực, những giá trị đang có nữa. Chúng ta đang bị khóa chặt vào một điều gì đó, là một hệ tư tưởng, sẽ thay thế ý nghĩa thực sự. Hệ tư tưởng muốn lợi dụng Tin Mừng hơn là nói rằng Tin Mừng là điều chúng ta nên đặt làm trung tâm. Điều đó có thể xảy ra ở cả hai phía hoặc nhiều phía, tùy vào cách diễn giải mà ai đó đưa ra, nếu họ không sẵn lòng tái khám phá sứ điệp chân thật đang có.

Con muốn chuyển sang một điều chúng ta đã nói trong cuộc trò chuyện lần trước, và điều mà Đức Thánh Cha cũng đã đề cập trong bài diễn văn đầu tiên của người, đó là tính hiệp hành, Giáo hội Hiệp hành. Con nghĩ rằng khái niệm hiệp hành vẫn là điều mà nhiều người đang phải chật vật để hiểu. Ngài sẽ định nghĩa nó như thế nào?

Tôi nghĩ rằng hiệp hành là một thái độ, một sự cởi mở, một sự sẵn lòng để thấu hiểu, nói về Giáo Hội hiện nay, tức là mỗi thành viên của Giáo hội đều có tiếng nói và một vai trò để thực hiện. Thực hiện qua việc cầu nguyện, suy tư – phương pháp đã được sử dụng trong Thượng Hội Đồng gần đây, được gọi là 'trò chuyện trong Thần Khí' – qua một tiến trình, và có nhiều cách để việc này có thể diễn ra, qua đối thoại và tôn trọng lẫn nhau. Việc đưa mọi người đến với nhau và hiểu rằng mối tương quan đó, sự tương tác đó, việc tạo ra những cơ hội gặp gỡ, là một chiều kích quan trọng để chúng ta sống đời sống Giáo hội.

Một số người đã cảm thấy bị đe dọa bởi điều đó. Đôi khi các giám mục hoặc linh mục có thể cảm thấy, “hiệp hành sẽ lấy đi quyền bính của tôi”. Hiệp hành không phải là như thế, và có lẽ ý tưởng của anh về quyền bính của mình có phần nào bị lệch lạc, sai hướng. Tôi nghĩ rằng hiệp hành là một cách để diễn tả làm thế nào chúng ta có thể đến với nhau và trở thành một cộng đoàn và tìm kiếm sự hiệp thông trong một Giáo hội, để đó là một Giáo hội mà trọng tâm chính không phải là cơ cấu phẩm trật định chế, nhưng là một ý thức về chúng ta cùng nhau, Giáo hội của chúng ta; mỗi người với ơn gọi riêng của mình, linh mục, giáo dân, hoặc giám mục, các nhà truyền giáo, gia đình. Mọi người với ơn gọi cụ thể mà họ đã được ban cho đều có một vai trò để thực hiện và điều gì đó để đóng góp, và cùng nhau chúng ta tìm kiếm con đường để phát triển và cùng nhau tiến bước như một Giáo hội.

Đó là một thái độ mà tôi nghĩ có thể dạy cho thế giới ngày nay rất nhiều điều. Vừa rồi chúng ta đã nói về sự phân cực. Tôi nghĩ đây là một phương thuốc giải. Tôi nghĩ đây là một cách để giải quyết một số thách thức lớn nhất mà chúng ta đang gặp phải trên thế giới ngày nay. Nếu chúng ta lắng nghe Tin Mừng, và nếu chúng ta cùng nhau suy tư, và nếu chúng ta cố gắng cùng nhau bước tới, lắng nghe nhau, cố gắng khám phá xem Thiên Chúa đang nói gì với chúng ta hôm nay, thì chúng ta sẽ gặt hái được rất nhiều từ đó.

Tôi rất hy vọng rằng tiến trình đã được khởi sự từ lâu trước Thượng Hội đồng vừa qua, ít nhất là ở Châu Mỹ Latinh – như tôi đã nói về kinh nghiệm của tôi ở đó. Một phần Giáo hội Châu Mỹ Latinh thực sự đã đóng góp cho Giáo hội hoàn vũ – tôi nghĩ có một niềm hy vọng lớn lao nếu chúng ta tiếp tục xây dựng trên kinh nghiệm của những năm vừa qua và tìm ra những cách thế để trở thành Giáo hội cùng nhau. Không phải để cố gắng biến Giáo hội thành một dạng chính phủ dân chủ, điều mà nếu chúng ta nhìn vào nhiều quốc gia trên thế giới ngày nay, dân chủ không hẳn là một giải pháp hoàn hảo cho mọi sự. Nhưng tôn trọng, hiểu rõ đời sống của Giáo hội đúng như bản chất của nó và nói rằng, “chúng ta phải cùng nhau thực hiện điều này”. Tôi nghĩ điều đó mang lại một cơ hội lớn cho Giáo hội, và mang đến cho Giáo hội cơ hội tham gia với thế giới. Kể từ Công Đồng Vaticanô II, tôi nghĩ điều đó có ý nghĩa quan trọng, và còn rất nhiều việc phải làm.

Con đoán rằng ý Đức Thánh Cha muốn nói rằng hiệp hành có thể là liều thuốc giải cho nhiều vấn đề chúng ta đã nói đến, như sự phân cực, v.v.. Điều đó có bắt nguồn từ kinh nghiệm cá nhân, về cách người đã thực hiện tại Chiclayo và Trujillo không?

Tôi cho là có một phần. Tôi nghĩ rằng cả phong cách cá nhân, tính cách của riêng tôi, những ơn tôi đã được ban cho, cách tôi tiếp cận thậm chí cả ý thức về sự lãnh đạo. Một nhà lãnh đạo mà bước đi một mình thì không lãnh đạo được ai, nhưng nếu một người lãnh đạo có khả năng quy tụ mọi người đến với mình và cùng nhau tiến bước về phía trước, tôi nghĩ điều đó hiệu quả hơn rất nhiều. Theo nghĩa đó, tính hiệp hành mang lại một khí cụ, một nền tảng, một phương tiện có thể rất hữu ích trong Giáo hội và cho cả thế giới.

[Nguồn: cruxnow.com]

[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 28/9/2025]