Sứ điệp của Đức Thánh Cha nhân Ngày Truyền thông Xã hội Thế giới lần thứ 59, 24.01.2025
*******
Sau đây là Sứ điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô nhân Ngày Truyền thông Xã hội Thế giới lần thứ 59, với chủ đề: “Hãy chia sẻ niềm hy vọng trong lòng anh em với sự hiền hòa (x. 1 Pr 3:15-16)”:
Sứ điệp của Đức Thánh Cha
Hãy chia sẻ niềm hy vọng trong lòng anh em với sự hiền hòa (x. 1 Pr 3:15-16)
Anh chị em thân mến!
Trong thời đại của chúng ta, đặc trưng bởi thông tin sai lệch và phân cực, khi một số ít trung tâm quyền lực kiểm soát một khối lượng dữ liệu và thông tin chưa từng có, tôi muốn nói chuyện với anh chị em với tư cách là người hiểu rõ tầm quan trọng của công việc của anh chị em – bây giờ hơn bao giờ hết – trong vai trò là những nhà báo và người làm truyền thông. Những nỗ lực can đảm của anh chị em đưa trách nhiệm cá nhân và tập thể đối với người khác vào trọng tâm của truyền thông thực là cần thiết.
Khi tôi suy ngẫm về Năm Thánh mà chúng ta đang cử hành trong năm nay như một khoảng thời gian của ân sủng trong thời điểm khó khăn này, trong Sứ điệp này, tôi muốn mời gọi anh chị em hãy trở thành “những người truyền thông của hy vọng”, bắt đầu từ việc đổi mới công việc và sứ mệnh của anh chị em theo tinh thần của Tin Mừng.
Tước bỏ vũ khí truyền thông
Ngày nay, giao tiếp thường không tạo ra niềm hy vọng mà là nỗi sợ hãi và tuyệt vọng, định kiến và oán giận, cuồng tín và thậm chí là hận thù. Nó rất thường xuyên đơn giản hóa thực tế để kích động những phản ứng theo bản năng; nó sử dụng từ ngữ như dao cạo; nó thậm chí sử dụng thông tin giả hoặc bị bóp méo một cách khéo léo để gửi những thông điệp được thiết kế nhằm khích động, khiêu khích hoặc gây tổn thương. Trong nhiều lần, tôi đã nói về việc chúng ta cần phải “tước bỏ vũ khí” truyền thông và thanh lọc nó khỏi tính gây hấn. Nó không bao giờ giúp biến thực tế thành những khẩu hiệu. Tất cả chúng ta đều thấy rằng – từ các chương trình trò chuyện trên truyền hình đến các cuộc tấn công bằng lời nói trên các phương tiện truyền thông xã hội – có nguy cơ trở thành mô hình cạnh tranh, đối lập, ý chí thống trị và sở hữu, và sự thao túng dư luận sẽ thắng thế.
Cũng có một hiện tượng đáng lo ngại khác: cái mà chúng ta có thể gọi là “phân tán sự chú ý được lập trình” thông qua các hệ thống kỹ thuật số, bằng cách định hình chúng ta theo luận lý của thị trường, làm thay đổi nhận thức của chúng ta về thực tế. Kết quả là, chúng ta chứng kiến, thường là bất lực, một kiểu phân tán nhỏ lẻ các lợi ích cuối cùng làm suy yếu nền tảng cuộc sống của chúng ta như một cộng đồng, suy yếu khả năng tham gia theo đuổi lợi ích chung, lắng nghe nhau và hiểu quan điểm của nhau. Do đó, việc xác định một “kẻ thù” để công kích dường như là điều không thể thiếu như một cách nhằm khẳng định bản thân. Tuy nhiên, khi người khác trở thành “kẻ thù” của chúng ta, khi chúng ta xem thường cá tính và phẩm giá của họ để chế giễu và nhạo báng họ, chúng ta cũng mất đi khả năng tạo ra niềm hy vọng. Như Đức Cha Don Tonino Bello nhận xét, mọi xung đột “bắt đầu khi khuôn mặt cá nhân tan ra và biến mất”.[1] Chúng ta không được đầu hàng trước lối suy nghĩ này.
Quả thật, niềm hy vọng không phải là điều gì đó dễ dàng. Nhà văn Georges Bernanos đã từng nói rằng, “chỉ những ai có khả năng hy vọng, những người đã có can đảm làm tuyệt vọng những ảo tưởng và dối trá mà họ từng tìm thấy ở chúng sự an toàn và họ đã nhầm lẫn một cách sai lầm rằng đó là niềm hy vọng... Hy vọng là một sự rủi ro phải chấp nhận. Đó là rủi ro của những rủi ro”.[2] Hy vọng là một nhân đức ẩn giấu, bền bỉ và kiên nhẫn. Đối với những người Kitô hữu, đó không phải là một lựa chọn mà là một điều kiện cần thiết. Như Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI đã lưu ý trong Thông điệp Spe Salvi, hy vọng không phải là sự lạc quan thụ động mà ngược lại, là một đức tính “thực hiện” có khả năng thay đổi đời sống của chúng ta: “Người có hy vọng sẽ sống khác đi; người hy vọng được ban tặng món quà là một đời sống mới” (Số 2).
Hãy trả lời cách nhẹ nhàng về niềm hy vọng trong chúng ta
Trong Thư thứ nhất của Thánh Phêrô (3:15-16), chúng ta thấy một sự tổng hợp đáng ngưỡng mộ trong đó niềm hy vọng được liên kết với chứng tá và truyền thông của Kitô giáo: “Đức Kitô là Đấng Thánh, hãy tôn Người làm Chúa ngự trị trong lòng anh em. Hãy luôn luôn sẵn sàng trả lời cho bất cứ ai chất vấn về niềm hy vọng của anh em. Nhưng phải trả lời cách hiền hoà và với sự kính trọng”. Tôi muốn dừng lại ở ba thông điệp mà chúng ta có thể rút ra từ những lời này.
“Đức Kitô là Đấng Thánh, hãy tôn Người làm Chúa ngự trị trong lòng anh em”. Niềm hy vọng của người Kitô hữu có một khuôn mặt, khuôn mặt của Chúa phục sinh. Lời hứa của Người sẽ luôn ở lại với chúng ta qua ân sủng của Chúa Thánh Thần giúp chúng ta hy vọng ngay cả khi không còn hy vọng, và nhận ra sự thiện lành âm thầm hiện diện cách lặng lẽ ngay cả khi mọi thứ khác dường như đã mất.
Thông điệp thứ hai là chúng ta cần sẵn sàng để giải thích về niềm hy vọng ở trong chúng ta. Điều đáng chú ý là Thánh Tông đồ nói chúng ta phải giải thích về niềm hy vọng của mình “cho bất cứ ai chất vấn” về nó. Người Kitô hữu không phải là những người “nói về” Chúa, nhưng là những người rung cảm với vẻ đẹp của tình yêu của Người và một cách mới để trải nghiệm mọi sự. Tình yêu của họ là tình yêu sống động, làm gợi nên câu hỏi và cần có câu trả lời: Tại sao bạn sống như vậy? Tại sao bạn lại như thế này?
Trong lời của Thánh Phêrô, cuối cùng chúng ta tìm thấy một thông điệp thứ ba: câu trả lời của chúng ta cho câu hỏi này phải được thực hiện “với sự dịu dàng và kính trọng”. Truyền thông Kitô giáo – nhưng tôi cũng muốn nói về truyền thông nói chung – phải thấm đẫm sự dịu dàng và gần gũi, giống như cách nói chuyện của những người bạn đồng hành trên đường. Đây là phương pháp của nhà truyền thông vĩ đại nhất mọi thời đại, Chúa Giêsu Nadarét khi đồng hành bên cạnh hai môn đệ về làng Emmau, Người đã chuyện trò với họ và khiến trái tim họ bừng cháy trong họ khi Người giải thích các sự kiện dưới ánh sáng của Kinh thánh.
Tôi mơ về một truyền thông có khả năng biến chúng ta thành những người bạn đồng hành, cùng bước đi với những người anh chị em của chúng ta và động viên họ hy vọng trong thời điểm khó khăn này. Một truyền thông có khả năng nói với trái tim, khơi dậy không phải những phản ứng nóng nảy của thái độ phòng thủ và tức giận, mà là thái độ cởi mở và tình bạn. Một truyền thông có khả năng tập trung vào cái đẹp và niềm hy vọng ngay cả trong những hoàn cảnh dường như tuyệt vọng, và tạo ra sự cam kết, sự đồng cảm và quan tâm đến người khác. Một truyền thông có thể giúp chúng ta “nhận ra phẩm giá của mỗi con người và [trong] việc cùng nhau chăm sóc ngôi nhà chung của chúng ta” (Dilexit số, 217).
Tôi mơ về một phương tiện truyền thông không rao bán những ảo tưởng hay nỗi sợ hãi, nhưng có thể đưa ra những lý do để hy vọng. Martin Luther King từng nói: “Nếu tôi có thể giúp đỡ ai đó khi tôi đi qua, nếu tôi có thể cổ vũ ai đó bằng một lời nói hay một bài hát... thì cuộc sống của tôi sẽ không vô ích”.[3] Tuy nhiên, để làm được điều này, chúng ta phải được chữa lành khỏi “căn bệnh” tự đề cao và quy ngã của mình, và tránh nguy cơ hét lớn át tiếng người khác để tiếng nói của chúng ta được nghe thấy. Một người truyền thông giỏi bảo đảm rằng những người lắng nghe, đọc hoặc xem đều có thể tham gia, có thể đến gần, có thể tiếp xúc với phần tốt nhất của bản thân và bước vào những câu chuyện được kể với những thái độ này. Truyền thông theo cách này giúp chúng ta trở thành “những người hành hương của hy vọng”, đó là phương châm của Năm Thánh hiện tại.
Cùng nhau hy vọng
Hy vọng luôn là một dự án cộng đồng. Chúng ta hãy suy nghĩ một chút về sự lớn lao của thông điệp được đưa ra bởi Năm Ân sủng này. Tất cả chúng ta đều được mời gọi – tất cả chúng ta! – hãy bắt đầu lại, để Chúa nâng chúng ta lên, để Người ôm lấy chúng ta và tuôn đổ lòng thương xót cho chúng ta. Về vấn đề này, các khía cạnh cá nhân và cộng đoàn được kết nối không thể tách rời: chúng ta cùng nhau lên đường, chúng ta cùng hành trình với nhiều anh chị em của mình, và chúng ta cùng nhau đi qua Cửa Thánh.
Năm Thánh có nhiều ý nghĩa về mặt xã hội. Chẳng hạn, chúng ta có thể nghĩ đến thông điệp về lòng thương xót và hy vọng dành cho những người đang sống trong tù, hoặc lời kêu gọi gần gũi và dịu dàng đối với những người đau khổ và ở bên lề. Năm Thánh nhắc nhở chúng ta rằng những ai xây dựng hòa bình “sẽ được gọi là con Thiên Chúa” (Mt 5:9), và theo cách này, Năm Thánh truyền cảm hứng cho hy vọng, chỉ cho chúng ta thấy sự cần thiết của truyền thông biết lưu tâm, nhẹ nhàng và sâu sắc, có khả năng chỉ ra những con đường đối thoại.
Vì lý do này, tôi khuyến khích anh chị em hãy khám phá và công bố nhiều câu chuyện về lòng tốt ẩn giấu trong các bản tin, noi gương những người tìm vàng không biết mệt mỏi sàng cát để tìm kiếm một cục vàng nhỏ. Thật tốt khi tìm kiếm những hạt giống hy vọng như vậy và công bố chúng. Nó giúp thế giới của chúng ta bớt điếc hơn một chút trước tiếng kêu của người nghèo, bớt thờ ơ hơn một chút, bớt khép kín hơn một chút. Ước mong anh chị em luôn tìm thấy những tia sáng của lòng tốt truyền cảm hứng cho chúng ta biết hy vọng. Hình thức truyền thông này có thể giúp xây dựng sự hiệp thông, giúp chúng ta cảm thấy bớt cô đơn, tái khám phá tầm quan trọng của việc cùng nhau bước đi.
Không quên trái tim
Anh chị em thân mến, trước những thành tựu đáng kinh ngạc của công nghệ, tôi động viên anh chị em hãy chăm sóc trái tim mình, cho đời sống nội tâm của mình. Điều đó có nghĩa là gì? Tôi xin chia sẻ với anh chị em một vài suy nghĩ.
Hãy hiền lành và đừng bao giờ quên khuôn mặt của người khác; hãy nói chuyện với trái tim của những người mà anh chị em phục vụ khi thực hiện công việc của mình.
Đừng để những phản ứng theo bản năng chi phối truyền thông của anh chị em. Luôn luôn lan tỏa niềm hy vọng, ngay cả khi khó khăn, ngay cả khi phải trả giá, ngay cả khi có vẻ như không mang lại kết quả.
Cố gắng thúc đẩy một truyền thông có thể chữa lành những vết thương của nhân loại.
Hãy tạo không gian cho niềm tin chân thành, giống như một bông hoa mảnh mai nhưng bền bỉ, không khuất phục trước sự tàn phá của cuộc sống, mà nở rộ và phát triển ở những nơi bất ngờ nhất. Niềm tin đó nằm trong niềm hy vọng của những người mẹ hằng ngày cầu nguyện để thấy con mình trở về từ chiến hào của một cuộc xung đột, và trong hy vọng của những người cha di cư với các mối hiểm nguy lớn để tìm kiếm một tương lai tốt đẹp hơn. Niềm tin đó cũng nằm trong hy vọng của những đứa trẻ bằng cách nào đó vẫn có thể chơi, cười đùa và tin tưởng vào cuộc sống ngay cả giữa đống đổ nát của chiến tranh và trên những con phố nghèo đói của khu ổ chuột.
Hãy là những chứng nhân và người thúc đẩy một phương pháp truyền thông không gây hấn; giúp lan tỏa văn hóa quan tâm, xây dựng những cầu nối và phá bỏ những rào cản hữu hình và vô hình của thời gian hiện tại.
Hãy kể những câu chuyện tràn đầy hy vọng, quan tâm đến vận mệnh chung của chúng ta và nỗ lực cùng nhau viết nên lịch sử tương lai của chúng ta.
Anh chị em có thể làm, và chúng ta có thể làm tất cả những điều này, với ân sủng của Thiên Chúa, mà Năm Thánh giúp chúng ta đón nhận cách dồi dào. Đây là lời cầu nguyện của tôi, và với nó, tôi chúc lành cho từng người trong anh chị em và công việc của anh chị em.
Rome, Đền thờ Thánh Gioan Latêranô, ngày 24 tháng 1 năm 2025, Lễ nhớ Thánh Phanxicô de Sales
PHANXICÔ
__________________
[1] “La pace come ricerca del volto”, in Omelie e scritti quaresimali, Molfetta 1994, 317.
[2] La liberté, pour quoi faire?, Paris 1995.
[3] “The Drum Major Instinct”, Sermon (4 February 1968).
[Nguồn: vatican.va]
[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 26/01/2025]
