Ngành khảo cổ tìm ra ánh sáng mới về người Phi-li-tinh

Một nghĩa trang cổ xưa đam chúng ta mặt đối mặt với người Phi-li-tinh.

THOMAS L. MCDONALD

13/07/2016

Một thành viên của nhóm phân tích nhân chủng học, Rachel Kalisher, ghi chép tài liệu một bộ xương thuộc thế kỷ 10-9 trước Chúa Giáng sinh

– Ảnh bản quyền Leon Levy Expedition

Cuối cùng những quân địch của dân Israel cũng được tiết lộ.

Lần đầu tiên trong lịch sử, các nhà khảo cổ đã được mặt giáp mặt với người Phi-li-tinh trong một lần khai quật một nghĩa địa cổ đại ở Ashkelon, và những câu hỏi không có câu trả lời lâu nay cuối cùng đã được trả lời. Người Phi-li-tinh là ai? Họ chôn người chết như thế nào? Họ từ đâu đến? Những khám phá được thông báo tuần này đang làm thay đổi cái hiểu của chúng ta về tất cả những điều này. Nó là một loại thông tin sẽ dẫn đến việc phải viết lại những văn bản sách.

Năm nay đánh dấu đỉnh cao của nhóm Leon Levy Expedition, nhóm đã làm công việc đào bới tại thành phố cảng Ashkelon từ năm 1985, với sự tập trung vào khu nghĩa địa trong 3 năm qua. Sự công bố những khám phá của nhóm trùng khớp với dịp khánh thành triển lãm Ashkelon: Một Cái nhìn về quá khứ, 30 năm với Leon Levy Expedition tại Viện bảo tàng Khảo cổ Rockefeller ở Jerusalem. Rất nhiều vật tìm được ở Ashkelon và những khu vực khác đang được trưng bày, trong đó có một con bê bằng bạc niên đại thế kỷ 16 trước Chúa Giáng sinh.

Nghĩa địa 3.000 năm tuổi nằm ngay bên ngoài bức tường thành  Ashkelon, một trong 5 thành phố chính của Phi-li-tinh, và đại diện nghĩa địa đầu tiên chính xác của người Phi-li-tinh từng được khám phá. Một ứng cử viên duy nhất khác là một nghĩa địa ở Azor, tại biên giới của địa hạt của người Phi-li-tinh, và các ngôi mồ tại đồi Farah và Eitun. Nhưng những  nơi này nằm thuộc vùng giới hạn sự ảnh hưởng của người Phi-li-tinh, chứ không phải nằm sâu trong vùng trung tâm, và có câu chuyện rất khác.

Cho đến bây giờ, người ta cho rằng hỏa táng hoặc chôn trong quan tài hình người bằng gốm sứ kiểu Ai-cập là phổ biến cho hình thức chôn cất của người Phi-li-tinh. Ở Ashkelon, hơn 210 xác được tìm thấy trong 150 nơi chôn cất niên đại từ thế kỷ 11 đến 8 trước Chúa Giáng sinh hầu như tất cả đều năm trong các lỗ chôn hình bầu dục với những đồ mai táng. Chỉ có 4 trường hợp hỏa táng. Ngoài ra, có 4 mồ chôn bằng đá khối — tất cả được làm với những công cụ tinh xảo và dụng cụ xây hình vuông chứ không phải là những tảng đá vỡ hay đá — được tìm thấy tại vị trí này. Ngôi mộ đẹp nhất, được làm bằng những khối đá sa thạch, được tìm thấy cùng với cánh cửa bằng đá đã bị trật ra khỏi khớp, cả xác và đồ dùng đã bị những kẻ trộm đánh cắp từ rất lâu.

Những ngôi mộ nói lên điều gì

Điều này kể cho chúng ta một điều rất đặc biệt: người Phi-li-tinh về văn hóa không phải là dân Ca-na-an. Thực vậy, họ không giống như bất kỳ dân tộc nào trong vùng lân cận, và cách chôn cất của  họ cùng những yếu tố khác cho thấy rằng họ có lẽ có nguồn gốc trong vùng Aegean. Người Ca-na-an và Israel thời kỳ Đồ Đá có cách chôn cất nhiều tầng. Xác được để ở ngoài, thường trong một cái hòm bằng đá cắt, cho đến khi phân hủy còn lại bộ xương. Khoảng 1 năm sau khi chết, xương sẽ được di chuyển vào trong các hốc đá trong mồ hay trong cái tiểu, hay trong một vài cái hòm chạy dọc dưới ghế mồ để chừa chỗ trống cho một xác người khác.

Người Phi-li-tinh hoàn toàn không làm như vậy, và cách chôn cất một tầng như vầy là một khám phá khác thường trong vùng. Thậm chí khi một cái mộ được mở ra để đưa thêm một xác người mới vào, thì xác người cũ trong đó không hề bị đụng chạm. Điều này cho thấy một cách hiểu khác hoàn toàn về mối quan hệ giữa người sống và người chết và thái độ đối với xác người chết.

Một nét riêng khác là sự vắng mặt của những ngôi mộ trẻ em, để lại câu hỏi bỏ ngỏ là họ đã làm gì với xác các trẻ. Đặc biệt là, những cái chết có vẻ tự nhiên, không có tổn thương gợi ra cái chết vì bạo lực.

Mặc dù hầu hết mọi người đều được chôn không có vật dụng chôn kèm theo, cũng có nhiều thứ được tìm thấy tại khu vực làm tăng thêm phần hiểu biết của chúng tôi về người Phi-li-tinh. Những vật dụng chôn theo kể câu chuyện về những mối ràng buộc thương mại gần gũi của Philistia với Phoenicia và cảng thương mại của nó ở Tia và Xi-đôn. (“Bởi vì Ngày ấy đến tiêu diệt mọi người Phi-li-tinh, khiến cả Tia lẫn Xi-đôn không còn sót lại ai để tiếp cứu. Phải, ĐỨC CHÚA tiêu diệt người Phi-li-tinh, là cư dân đảo Cáp-to còn sót lại.,” Jeremiah 47:4) Những đồ vật thường thấy nhất là những cái ca uống nước Phoenic nhỏ có trang trí, cùng với những cái chén và vò đựng. Một cách bài trí cẩn thận gồm một vò đựng với một cái ca uống nhỏ để bên trong và một cái chén ở trên được tìm thấy  trong rất nhiều mộ.

Vũ khí và đồ trang sức cũng có trong các ngôi mộ, gồm nhẫn, vòng đeo tai, vòng đeo tay, vòng đeo cổ làm bằng đồng thau. Cacnelian — một loại đá nâu đỏ được coi là giá trị thấp hơn — được dùng để  làm các hột chuỗi, và các vỏ ốc được xâu xen lẫn trong một số đồ vật. Cũng có một số đồ bạc tinh xảo.Vũ khí ít thấy hơn, có một người đàn ông được chôn cùng với một ống tên và những mũi tên bằng đồng. Đồ trang sức hình bọ hung và các lá bùa cũng có trong một số ngôi mộ.

Tuy nhiên, những khám phá vĩ đại nhất có thể vẫn sẽ còn tiếp tục. Vì các nhà khảo cổ hiện nay có được những di tích rõ ràng thuộc người Phi-li-tinh, họ có thể thực hiện kiểm tra DNA để xác định xem những dân tộc này từ đâu tới, họ ăn gì, họ bị những chứng bệnh gì, và có thể là tại sao họ chết. Sách A-mốt 9:7 kể cho chúng ta biết “Chẳng phải Ta đã đưa Ít-ra-en lên khỏi đất Ai-cập, cũng như đưa người Phi-li-tinh khỏi Cáp-to và người A-ram khỏi xứ Kia đó sao?” Cáp-to được cho là dân Crete, và bây giờ những khám phá ở Ashkelon dường như khẳng định rằng họ thực sự đến từ Aegean, mang theo những nghề thủ công và xây dựng của riêng họ và hòa trộn nó với những gì họ tìm được ở Israel thế kỷ 12 trước Chúa Giáng sinh. Kiểm tra DNA cũng có thể mở khóa cho biết những xác đó có liên hệ gì với nhau và với dân tộc họ đã định cư.

[Nguồn: http://www.ncregister.com]

[Chuyển ngữ: TRI KHOAN 15/07/2016]