Tranh cãi về Thế vận hội: xét đến phản ứng của Đức Thánh Cha

Tranh cãi về Thế vận hội: xét đến phản ứng của Đức Thánh Cha

Antoine Mekary | ALETEIA

Cyprien Viet

01/08/24

Không như nhiều nhân vật nổi tiếng khác, Đức Thánh Cha Phanxicô vẫn giữ thái độ kín đáo về cuộc luận chiến do lễ khai mạc Thế vận hội gây ra. Aleteia phân tích lý do tại sao.

Từ cựu Tổng thống Donald Trump nói rằng đó là “một sự ô nhục”, cho đến tỷ phú Elon Musk lên án một hành động “vô cùng thiếu tôn trọng đối với người Kitô giáo”, một số nhân vật nổi tiếng khác đã bất ngờ lên tiếng phản đối hành động nhạo báng bức tranh Bữa Tiệc Ly, được trình diễn trong Lễ khai mạc Thế vận hội Paris, phát sóng trên toàn thế giới vào thứ sáu, ngày 26 tháng 7 năm 2024.

Vào sáng thứ Bảy, các giám mục Pháp lấy làm tiếc về “những cảnh chế giễu và nhạo báng Kitô giáo”, nói rằng người Kitô hữu trên toàn thế giới “bị tổn thương bởi sự xúc phạm và trêu chọc của một số cảnh.”

Trong bối cảnh này, những lời của Đức Thánh Cha Phanxicô sau buổi đọc Kinh Truyền tin của Chúa Nhật tuần trước được chăm chú xem xét. Nhưng một lần nữa, Đức Phanxicô chọn đi theo hướng khác, đề cập đến Thế vận hội Olympic nhưng lại lên án những vấn đề khác.

Ngài nói, “Trong khi có nhiều người trên thế giới đang phải chịu đau khổ vì thiên tai và nạn đói, chúng ta vẫn tiếp tục sản xuất và buôn bán vũ khí và đốt cháy tài nguyên để tiếp sức cho các cuộc chiến tranh lớn nhỏ. Đây là một sự vi phạm mà cộng đồng quốc tế không nên dung thứ, và nó đi ngược lại với tinh thần huynh đệ của Thế vận hội Olympic vừa mới khai mạc.”

Đức Giáo hoàng Phanxicô, người hầu như không bao giờ xem truyền hình kể từ khi khấn với Đức Maria, có lẽ đã không xem trực tiếp Lễ Khai mạc, mặc dù lẽ đương nhiên ngài được thông báo về các sự kiện quốc tế hiện tại. Đặc biệt, “Đức Giáo hoàng Phanxicô không muốn buộc phải hành động dưới áp lực của truyền thông”, một nguồn tin từ Rome nêu rõ. Mặt khác, Đức Giáo hoàng là người quảng bá lớn cho thể thao và nhiều giá trị Kitô giáo có thể được thúc đẩy thông qua thể thao: tình huynh đệ, sự hợp tác, niềm vui, v.v. Ngài đặc biệt hâm mộ môn bóng đá, là đặc tính thường thấy ở quê hương của ngài.

Các giám mục sẽ “làm việc”

Một điểm then chốt khác để hiểu thái độ của Đức Giáo hoàng nằm ở nguyên tắc phân quyền, trong trường hợp này có nghĩa là để các giám mục liên quan đưa ra phản ứng và làm việc với những người có trách nhiệm.

Đức Giám mục Emmanuel Gobilliard thuộc cộng đồng Digne và là đại biểu của Giáo hội Pháp tại Thế vận hội đã đảm nhận vai trò là người phát ngôn không chính thức của Giáo hội. Ngài lưu ý rằng “sự nhạo báng chống Kitô giáo đã đẩy mọi người ra trong khi chương trình đáng lẽ phải đưa họ lại gần nhau hơn”. Ngài cũng đứng sau tuyên bố của các giám mục Pháp đưa ra, bày tỏ cả sự tổn thương của người Công giáo và mong muốn đóng góp vào thành công của Thế vận hội Paris.

Vatican đã lên tiếng thông qua tiếng nói của Đức Tổng giám mục Vincenzo Paglia, Chủ tịch Hàn lâm viện Giáo hoàng về Sự sống, ủng hộ lập trường này. Ngài nói, “Các giám mục Pháp rất tốt và can đảm. Và về phần tôi, tôi không có thêm lời nào ngoài việc tán thành trọn vẹn từng lời trong tuyên bố của các ngài.”

Một tín hiệu khác cho thấy sự ủng hộ của Rome đối với các giám mục Pháp là tuyên bố của các ngài ngay lập tức được các phương tiện truyền thông của Tòa thánh đăng tải.

Cũng có những tuyên bố khác đến từ các vị hồng y thân cận với Đức Giáo hoàng Phanxicô. Đức Hồng y Jean-Claude Hollerich, Tổng giám mục Luxembourg, người sẽ chào đón Đức Giáo hoàng đến giáo phận của mình vào tháng Chín, có mặt tại Rome trong chuyến hành hương quốc tế của các lễ sinh, và đã lên tiếng cách mạnh mẽ, lên án việc dàn dựng “không thể chấp nhận được”.

Vị Hồng y Dòng Tên, người đã quen với các cuộc tranh luận về sự tôn trọng bản sắc tôn giáo ở Châu Âu, nói, “Tôi rất buồn. Chúng ta tôn trọng sự đa dạng trên thế giới, và chúng tôi cũng muốn xã hội tự do của Châu Âu biết tôn trọng người Kitô giáo và không làm bất cứ điều gì chống lại tình cảm tôn giáo của họ”.

Quan điểm phê phán của Đức Giáo hoàng Phanxicô về văn hóa Pháp

Mặc dù Đức Giáo hoàng không bày tỏ quan điểm của ngài về lễ khai mạc, nhưng có thể nhận thấy lập trường cá nhân của ngài về văn hóa Pháp trong một số câu nói. Trong một phỏng vấn được nhật báo Pháp La Croix xuất bản năm 2016, Đức Giáo hoàng Phanxicô chỉ trích Pháp vì “phóng đại chủ nghĩa thế tục”, với xu hướng “xem các tôn giáo là văn hóa nhóm hơn là một nền văn hóa theo đúng nghĩa của các tôn giáo. Tôi e rằng cách tiếp cận này vẫn còn tồn tại, có thể hiểu được nó khi xét đến di sản của Thời kỳ Khai sáng”.

Đức Giáo hoàng cũng đã tách mình ra khỏi “tinh thần Charlie”, một tinh thần gần như trở thành học thuyết chính thức của nền ngoại giao Pháp sau vụ tấn công khủng bố vào trụ sở tạp chí châm biếm Charlie Hebdo vào ngày 7 tháng Một năm 2015. Đức Giáo hoàng Phanxicô nhấn mạnh khoảng một tuần sau đó trên chuyến bay đến Philippines rằng tự do bày tỏ không phải là cho phép mọi điều, và tôn trọng người khác phải bao hàm mong muốn tránh mọi sự cố ý xúc phạm.

Ngài nhấn mạnh, “Chúng ta không được khiêu khích người khác, chúng ta không được xúc phạm niềm tin của họ, chúng ta không được nhạo báng niềm tin của họ. Tất cả những ai khinh thường tôn giáo, nhạo báng tôn giáo, ‘giễu cợt’ với tôn giáo của người khác, là họ gây đối kháng với người khác”.

Những nhận xét này cũng có thể áp dụng cho lễ khai mạc Thế vận hội, dường như đã tạo ra sự bực bội ngay cả trong phong trào Olympic. Hôm thứ Bảy, một phát ngôn viên của Ủy ban tổ chức Thế vận hội cho biết chương trình này nhằm mục đích tạo ra một hiệu ứng nhất định. Tuy nhiên, ngày hôm sau, đã có một chút thay đổi với chiến lược truyền thông mới, khi một phát ngôn viên khác nói rằng họ “thành thực xin lỗi” nếu có ai đó bị xúc phạm bởi chương trình.

Ngoại giao Olympic

Một nguồn tin ngoại giao cũng nhấn mạnh rằng Tòa thánh muốn “tránh bước vào cuộc luận chiến với thế giới Olympic khi nó đang diễn ra và kết thúc”. Những lần gặp gỡ của Đức Giáo hoàng Phanxicô với các liên đoàn thể thao đã tăng lên trong những năm gần đây, dẫn đến việc đoàn Athletica Vaticana được đưa vào một số liên đoàn quốc tế, mở đường cho việc quốc gia nhỏ nhất thế giới chính thức tham gia giải vô địch xe đạp thế giới.

Sự tham gia trực tiếp của Vatican vào Thế vận hội tiếp theo vẫn còn là giả thuyết, nhưng không phải là không thể, vì các chuyến viếng thăm Rome của ông Thomas Bach, Chủ tịch Ủy ban Olympic quốc tế, đã thiết lập được nhiều mối liên hệ. Vào tháng Chín năm 2022, Vatican và IOC đồng tổ chức một diễn đàn tại Rome về chủ đề “Thể thao cho mọi người”. Sự tham gia của Chủ tịch IOC trong Thánh lễ khai mạc Thế vận hội Paris, được cử hành tại Nhà thờ La Madeleine vào ngày 19 tháng 7, cũng là kết quả của những nỗ lực này.

Do đó, Đức Giáo hoàng vẫn giữ khoảng cách với một số tiếng nói Công giáo lên án Thế vận hội là cách thể hiện của chủ nghĩa ngoại giáo, và trong vấn đề này, ngài hoàn toàn tiếp nối con đường của những vị tiền nhiệm. Chẳng hạn, ngày 8 tháng 12 năm 2005, Đức Benedict XVI là người quan tâm đến giải đua Thể thức 1 hơn là các môn thể thao Olympic, đã làm phép ngọn lửa Olympic cho Thế vận hội mùa đông Turin, được một Cận vệ Thụy Sĩ đưa đến Quảng trường Thánh Phêrô khi bắt đầu hành trình xuyên qua nước Ý.

Sự ủng hộ của Đức Giáo hoàng Piô X dành cho Nam tước Pierre de Coubertin vào năm 1903, người khơi nguồn cảm hứng cho phong trào Olympic, phép lành của Đức Gioan XXIII cho Thế vận hội 1960 tại Rome và những thông điệp gửi đến các vận động viên từ Đức Piô XII và Đức Gioan Phaolô II cũng là những cột mốc trong lịch sử lâu dài về mối quan hệ giữa các giáo hoàng và Thế vận hội, và nó sẽ không bị đặt nghi vấn chỉ vì một màn trình diễn mang hơi hướng mơ hồ.

[Nguồn: aleteia]

[Chuyển Việt ngữ: TRI KHOAN 2/8/2024]